Tags
Presidentsverkiezingen De linkse Luiz Inácio ‘Lula’ Da Silva (77) versloeg de zittende ultrarechtse president Jair Bolsonaro na een spannende verkiezingsavond met 50,9 procent tegen 49,1 procent.
Nina Jurna, nrc.nl, 31 oktober 2022 om 6:06
Met de terugkeer van de linkse ex-president Luiz Inácio ‘Lula’ Da Silva (77) als volgende leider van Brazilië breekt er een nieuw tijdperk aan voor het land dat de afgelopen jaren juist een ruk naar rechts maakte.
* Omdat de zittende ultrarechtse president Jair Bolsonaro zich in stilzwijgen hult, lijkt hij zijn nederlaag wel als feit te hebben geaccepteerd: dat dit – nieuw tijdperk – het lot voor hem is. Maar los van de mogelijkheid dat hij alsnog deze uitslag weigert, betekent ook deze nipte winst voor ‘Lula’ Da Silva ook dat de verliezer niet overtuigend genoeg is geweest in zijn afgelopen periode en alleen daarom is het noodzakelijk dat Bolsonaro vertrekt. Dan wordt het Amazonewoud tenminste gespaard.
Makkelijk zal het echter niet worden voor Lula, die ook al tussen 2003 en 2010 regeerde en toen Brazilië op de kaart zette als opkomende regionale grootmacht. Hij versloeg de zittende president Jair Bolsonaro zondag in de tweede kiesronde met 50,9 procent van de stemmen. Een verschil van nog geen twee procentpunt, wat illustreerde hoezeer het grootste land van Latijns-Amerika na een felle verkiezingsstrijd in twee kampen is gespleten.
De winst van Lula laat zien dat een meerderheid van de Brazilianen niet alleen een breuk wil met het hard-rechtse beleid van Bolsonaro van de afgelopen vier jaar. Het is ook een opsteker voor democratische instituties als het Hooggerechtshof en het Congres, die door de president en zijn aanhang stelselmatig werden aangevallen. Tijdens zijn eerste speech zei Lula dat er wat hem betreft maar een Brazilië bestaat, waarmee hij een eerste poging deed de polarisatie in het land te dempen door Bolsonaro’s kiezers de hand te reiken.
Eerste handreiking
De verkiezingsavond was zondag, zoals de hele campagne, spannend tot het laatste moment. Bij het binnenkomen van de stemmen zaten de twee rivalen elkaar lang op de hielen. Bolsonaro liep lange tijd voor, maar toen de uitslagen binnenkwamen uit de noordoostelijke deelstaten waar de sociaal-democratische Arbeiderspartij (PT) traditioneel veel aanhang heeft, kantelde de uitslag in Lula’s voordeel.
Nadat media Lula als beoogd winnaar aanwezen, barstte onder zijn aanhangers een feest los, dat tot diep in de nacht doorging. Bolsonaro was in geen velden of wegen te bekennen en zou zich hebben teruggetrokken in zijn woning met zijn familie, onder wie zijn drie zonen die ook in de politiek zitten.
Wel reageerden een aantal van Bolsonaro’s machtige bondgenoten. Zij bestempelden de winst van Lula als „een gevolg van de democratie”, waarmee ze de indruk wekten dat in het Bolsonaro-kamp de uitslag in elk geval wordt erkend.
De grote vraag is of de president dat in de loop van maandag ook zal doen. Hij heeft herhaaldelijk gezegd dat er voor hem maar drie opties zijn na deze verkiezingen: gevangenschap, de dood, of de overwinning. Al lange tijd zaait hij twijfel over het elektronische kiessysteem, dat volgens hem onbetrouwbaar is. Vorige week stelde zijn zoon Eduardo nog dat er vrijwel zeker gefraudeerd zou worden en dat het beter zou zijn de stembusgang uit te stellen.
Ook is het onzeker of Bolsonaro’s aanhang, die al jaren krijgt ingepeperd dat Lula „een communistisch gevaar” is en „een crimineel”, de uitslag accepteert. De angst bestaat dat Brazilië net als na Trumps verlies eind 2020, zijn eigen variant op de Capitool-bestorming wacht. Temeer omdat de machtsoverdracht twee maanden duurt: Lula inauguratie is pas op 1 januari 2023.
Een reden voor Bolsonaro om tot het einde door te vechten, is dat hij na zijn verlies een grotere kans op vervolging loopt zodra hij president-af is. Er lopen verschillende aanklachten en onderzoeken tegen hem onder meer wegens veronderstelde corruptie en ook naar zijn coronabeleid waarbij bijna zevenhonderdduizend mensen overleden en gesjoemeld werd bij de aanschaf van vaccins.
(…)