De ECB verhoogt weer de rente, maar de grens nadert (Dirk Waaterval, Economie/Trouw, 28-7-23)
Inflatie • Zoals verwacht maakt de Europese Centrale Bank het opnieuw duurder om geld te lenen. De vraag is eerder: was dit voorlopig de laatste keer?
*Alleen als de economische experts binnen de ECB hun denken aanpassen aan nieuwe omstandigheden en de inwerking daarvan op de ‘traditionele beleidsvoering’, dan pas wordt de economie weer gezond en wordt de chronisch zwakke positie van de Europese consument erkend en aangepakt.
‘En weer gaat de beleidsrente van de Europese Centrale Bank in Frankfurt iets omhoog, dit keer met 0,25 procentpunt tot 3,75 procent en dat is het hoogste niveau in het bestaan van de ECB. In 2000 en 2001 stond de rente ook al eens zo hoog.
De stijging is geen grote verrassing: de consumentenprijzen stijgen nog steeds dermate hardnekkig dat centrale bankiers niet lijdzaam kunnen toekijken. Een renteverhoging is daar een goed wapen tegen. Het maakt het voor consumenten en bedrijven duurder om geld te lenen, en zorgt er daardoor voor dat bestedingen afnemen. Dat leidt dan weer tot minder druk op de prijzen van goederen en diensten.
Inmiddels is het wel de vraag of dit voorlopig de laatste verhoging is geweest. Zeker nu de nadelen van het ECB-beleid steeds duidelijker worden. Een hogere rente knijpt de economische groei af. Dat is een noodzakelijk kwaad, iets waar de centrale bankiers in feite zelfs op aansturen. Maar er komt een punt waarop zij de economie in de eurozone onnodig beginnen te schaden omdat de inflatie ook zonder een nieuwe verhoging al op zijn retour is.
Wanneer is het genoeg, wanneer staat de rente té hoog? Dat is moeilijk te bepalen. Het duurt al snel negen tot achttien maanden voordat een rentestijging van een centrale bank helemaal is doorgewerkt in de reële economie: voordat zij zich vertaalt in de rentes die commerciële banken rekenen aan klanten, voordat de bestedingen in de economie daadwerkelijk afnemen.
De eurozone ondervindt nu dus pas de gevolgen van de rentestijgingen die de ECB vorig jaar doorvoerde. En dat gaat ineens hard. Zo lag de vraag naar bedrijfskrediet nog nooit zo laag als in het tweede kwartaal van dit jaar, bleek deze week uit een grote enquête van de ECB onder alle grote banken in de eurozone.
De terugval was ook veel groter dan de banken zelf hadden verwacht, gaven zij daarbij aan. De voornaamste reden: de hogere rente die bedrijven nu moeten neertellen.
Banken zijn zelf ook steeds minder happig op het uitgeven van leningen, blijkt uit hetzelfde onderzoek. Door de verwachte lage economische groei van komende tijd neemt de kans immers toe dat een bedrijf een nieuwe lening niet zal kunnen terugbetalen. Dus krijgen bedrijven vaker nul op rekest aan de kredietbalie.
Kans op recessie
Parallel daaraan neemt de bedrijvigheid af in de eurozone. Het gezaghebbende advieskantoor S&P Global zag vooral de industrie minder productie draaien. De Europese dienstensector groeide in juli nog wel iets, maar wel minder hard dan in de maanden ervoor. S&P Global waarschuwt dat ondernemers hierdoor voorzichtiger zullen worden met het aannemen van nieuw personeel. Al is een hoge werkloosheid in Europa nu niet erg waarschijnlijk, gezien hoe krap de arbeidsmarkt momenteel is.
Volgens economen van ING neemt de kans op een recessie toe. De ECB houdt het er zelf op dat haar renteverhogingen ‘krachtig doorwerken’ in de economie. Dat is volgens de centrale bank ook nodig, nu de inflatie met 5,5 procent nog steeds te hoog is in de eurozone. De ECB stuurt op een inflatie van 2 procent op de middellange termijn.
Toch zou het, gezien de teruglopende economie en de evengoed dalende inflatiecijfers, voorlopig weleens de laatste renteverhoging kunnen zijn. Dat zal blijken in september, als het ECB-bestuur weer bij elkaar komt voor een rentevergadering.
https://krant.trouw.nl/titles/trouw/8321/publications/1929/pages/14/articles/1864193/15/1