Waarom moeten we nog eens aan Yanis Varoufakis denken? @nrc #griekenlandaandeafgrond @eu @imf

Tags

Griekenland

In de nrc-column van vandaag van Maarten Schinkel, ‘Denk nog eens aan Yanis Varoufakis’, suggereert deze kop dat de oud-minister van Financiën van Griekenland uitstekend werk heeft verricht, of had er moeten staan: ‘Denk nog eens aan die arme maar dappere Yanis Varoufakis, die meende dat de beleggers geen misbruik van de situatie van zijn land mochten maken?’ Onduidelijk dus, zodat de tekst uitsluitsel moet kunnen geven:
#  Geld lenen aan een technisch failliet land dat aan een financieel infuus ligt? Beleggers stonden dinsdag in de rij. Griekenland betrad voor het eerst in drie jaar de obligatiemarkt, met de uitgifte van een vijfjarige staatslening. Beleggers leenden 3 miljard, maar gezien het enthousiasme had dat het dubbele kunnen zijn. De Griekse overheid betaalt 4,62 procent rente.
Waar gaat deze column op uitlopen, want dit zegt nog niets.
#  De zoektocht naar rendement onder beleggers heeft dusdanige vormen aangenomen dat 4,62 procent rente te mooi was om te laten liggen. Ga maar na: bij de meest kredietwaardige landen in de eurozone valt niets meer te halen. Wie aan Duitsland wil lenen krijgt geen rente, maar betaalt: het rendement op de vijfjarige Duitse staatslening bedraagt 0,16 procent. Dat op Nederlandse vijfjarige leningen is nóg lager, 0,23 procent, maar dat komt doordat de vijfjarige lening die voor Nederland in de statistieken staat, eigenlijk nog maar 4,5 jaar te gaan heeft. Hoe lager die looptijd, hoe lager de effectieve rente is. Vandaar dat we technisch even onder Duitsland terecht zijn gekomen.
Wie zou er dan ook aan Duitsland willen lenen, want er valt niets te lenen aan een schatrijk land!
#  Maar waarom zouden beleggers dit allemaal willen? Op het pr-vlak speelt misschien mee dat het woensdag vijf jaar geleden was dat topman Mario Draghi van de Europese Centrale Bank zijn fameuze ‘whatever it takes’-speech gaf, en daarmee de eurocrisis, voorlopig, bezwoer. Belangrijker is de tactiek van beleggers. Vorige maand gaven de ministers van Financiën het groene licht voor de uitkering van een bedrag van 8,5 miljard euro aan financiële steun aan de Grieken. Een maand later is ook het Internationaal Monetair Fonds om, met een tranche van 1,8 miljard.
Dit kan, zeker wat de laatste twee zinnen betreft, worden uitgelegd als resultaat van een goed gevoerd crisisbeleid van de eurogroep van Jeroen Dijsselbloem.
#  Zo kan de regering-Tsipras weer een eind vooruit, en is Griekenland een beetje kredietwaardiger geworden, al is dat nogal relatief. En de kans neemt toe dat door de terugkeer van Griekenland op de financiële markten de Europese Centrale Bank het land gaat betrekken bij haar lopende steunaankopen op de markt voor staatsleningen. Dan kan er dikke winst worden gemaakt.
Er daar gaat het dus om, die ‘dikke winst [zullen] worden gemaakt’.
“De nodeloze puinhoop die Varoufakis en Tsipras maakten (hip, disruptie!) zette Griekenland jaren terug in de tijd”
En dan te bedenken dat het allemaal veel eerder had kunnen gebeuren, en veel goedkoper. Eind 2014 stapte Griekenland ook al terug in de obligatiemarkt, na daar vier jaar afwezig te zijn geweest, levend op de financiële steun van de andere eurolanden. Maar de Grieken werden de bezuinigings- en hervormingseisen moe. Zij bezorgden de Syriza-partij de macht, de jonge Alexis Tsipras werd premier en die stelde de onstuimige econoom Yanis Varoufakis aan als minister van Financiën. De nodeloze puinhoop die de twee vervolgens maakten (hip, disruptie!) zette Griekenland jaren terug in de tijd en vergde vermoedelijk zo’n 80 miljard euro aan extra steun. De heroïsche versie die Varoufakis ervan geeft in zijn memoires Adults in the Room schijnt het inmiddels uitstekend te doen in zijn eigen filterbubbel.
Zeg dat wel: filterbubbel!

#  Net als destijds is de terugkeer van Griekenland op de financiële markt geen garantie voor definitief herstel. Daar is meer voor nodig, vooral het openlijk erkennen van de Europese partners dat veel van het geld dat aan Griekenland is geleend moet worden afgeschreven. Dat is boekhoudkundig allang het geval, gezien de ultralage rentes en extreem lange looptijden tot in de jaren vijftig van deze eeuw.
Misschien dat de politici in de noordelijke landen er na de Duitse verkiezingen aan toe durven te komen. Dan wordt de schade, die er in wezen allang is, concreet. Ook voor Nederland. Dus als uw kind in een iets te grote klas zit, of uw oude vader wat langer moet wachten op zijn zorg, denk dan aan Yanis Varoufakis, de hippe rockster-econoom.
Deze laatste opmerking zal cynisch bedoeld zijn, maar de feiten worden nauwelijks aangedragen. Het zal namelijk nooit duidelijk worden wie gelijk heeft (gehad) en wie niet. Dat zal mogelijk ook nooit duidelijk worden want daarvoor zijn de belangen te groot. Maar dat één ding wel duidelijk was dat er een notoire dwarsligger op het toneel verscheen die het debat helemaal onmogelijk maakte en de eurogroep en Trojka het knap lastig, zo niet onmogelijk maakte, was overduidelijk. Nooit meer hippe rockster-economen op het politieke toneel. Laat die academische economenwereld eens wat meer tegengas gaan geven, want zij leven op onze belastingcenten. Varoufakis zal de geschiedenisboeken niet halen, alleen als voetnoot van onverzettelijkheid van de Grieken, nog niet wetend of beseffend dat de crisis min of meer kon overwaaien in plaats van een tienjarige depressie door te maken. Nogmaals, weg met dat soort populisten, want speltheorieën kun je aan studenten voorschotelen, maar niet aan politici.
https://www.nrc.nl/nieuws/2017/07/26/denk-nog-eens-aan-yanis-varoufakis-12257964-a1568041

Advertisements

Eindelijk de waarheid over de 3-procentregel boven tafel @groene @MathieuLLSegers @eu #euro

Tags

EU, euro, Prodi

De fluisteraar van Europa (Mathieu Segers, Buitenland, De Groene Amsterdammer, 6.4.2017)

(…)

# Onder Commissie-voorzitter Prodi ging niet alleen de euro van start, maar werd ook de zogenoemde ‘big bang’-uitbreiding van de EU gerealiseerd. Maar er was meer. Het Stabiliteits- en Groeipact ging op de schop. In een moment van duidelijkheid noemde Prodi de 3%-regel ‘stupid’; dit was het startschot voor flexibilisering van de regels. En er was nog meer: het Verdrag van Nice en de Conventie, die uitmondde in het grondwettelijke verdrag. (…)

De gezaghebbende voorzitter van de Europese Commissie, Romano Prodi (1939) liet vorige week via een interview op de website euractiv.com dus weten dat de 3%-regel stupid, stom was. Maar jammer dat deze 3% in het kader van de flexibilisering van de regels is blijven staan. Maar als de econoom Prodi aangeeft dat deze 3% nonsens is, waarom houden we daar dan in vredesnaam aan vast? Het heeft ons een aantal – meer en langduriger dan noodzakelijk – herstelperiode van de economische recessie gekost en dat zou nu met het 5-scenariomodel van Juncker bijgesteld kunnen worden.

Overigens is het hoofdthema van deze column een andere, namelijk Prodi’s visie over de huidige Commissie. Daarover meer in de volgende blog, omdat ik daarbij mijn kanttekeningen wil plaatsen. De EMU 3%-tekortnorm was voor mij oneindig belangrijker dan zijn overige opvattingen.

https://www.groene.nl/artikel/de-fluisteraar-van-europa

Kopzorgen markt over onzekerheid in Italië

Tags

EU, eurocrisis, eurozone

Beleggers onzeker door nek-aan-nekrace voor- en tegenstanders hervormingen in Italië

Dorinde Meuzelaar

Amsterdam – Na de schrik rond het Brexit-referendum en de verkiezing van Donald Trump als nieuwe Amerikaanse president, staat beleggers wéér een potentieel keerpunt te wachten. Het Italiaans referendum kan de obligatiemarkt een nieuwe dreun geven.

Zondag stemmen de Italianen over hervorming van de grondwet. In het land moeten nu zowel de Senaat als het Huis van Afgevaardigden met nieuwe wetten instemmen. Renzi wil de macht van de Senaat inperken, zodat het voor de regering makkelijker wordt hoognodige structurele hervormingen in het kwakkelende Italië door te voeren.

In de polls over het vraagstuk staat het ’nee’-kamp echter op voorsprong. Maar dat zegt niet alles, benadrukt analist Charles St. Arnaud van Nomura. „Er worden al ruim anderhalve week geen peilingen meer gehouden, om de stemming niet te beïnvloeden. Bovendien heeft 25 tot 30% van de stemmers aangegeven nog niet te weten of ze voor of tegen gaat stemmen.”

Obligatiemarkt

Wie de stemming op de financiële markten wil peilen, kan het beste naar de obligatiemarkt kijken. Sinds begin november is de Italiaanse tienjaarsrente van 1,7% opgelopen naar boven de 2%. „Beleggers hebben grotendeels voorgesorteerd op de verwachte uitslag, al kan het maandag nog wat verder oplopen”, aldus de Nomura-analist. De échte onzekerheid begint volgens hem pas na 4 december, omdat bij een nee-stem meerdere scenario’s mogelijk zijn.

Premier Matteo Renzi heeft zijn politieke lot aan de uitkomst van het referendum verbonden. Toch betekent een verlies niet automatisch dat er nieuwe verkiezingen worden uitgeschreven. In zowel het Senaat als het Huis van Afgevaardigden heeft de Democratische Partij van Renzi de meerderheid. Zij kunnen hierdoor ook een nieuwe premier naar voren schuiven.

Pas als Renzi met een grote meerderheid verliest, is er een grote kans dat de huidige coalitie uiteen valt en er nieuwe verkiezingen komen. Op basis van de huidige peilingen zou dat een nek-aan-nek race worden tussen de Democratische Partij en de populistische Vijf Sterrenbeweging van komiek Beppe Grillo.

Onzeker scenario

Een grote overwinning van het nee-kamp is voor beleggers het meest onzekere scenario. „Bovendien leiden verkiezingen de politici af van wat er eigenlijk moet gebeuren”, zegt St. Arnaud. Vermogensbeheerder Axa becijferde in een rapport dat de spread, het verschil tussen de rente op Duitse en Italiaanse obligaties, in dit scenario met 150 basispunten oploopt. Dat is nog altijd flink minder dan tijdens het hoogtepunt van de eurocrisis in 2011, toen de spread 400 basispunten bedroeg.

Dat is volgens econoom Céline Renucci te danken aan de Europese Centrale Bank (ECB), die door maandelijks €80 miljard aan obligaties op te kopen voorkomt dat de rentes te sterk oplopen. Ook zijn er meer veiligheidskleppen in het systeem gebouwd, zoals het opkopen van staatsobligaties van eurolanden die in acute financieringsproblemen gekomen zijn.

Er gaan geruchten dat de ECB klaar staat om verder in te grijpen. Eerder deze week meldde persbureau Reuters dat de ECB tijdelijk meer Italiaanse obligaties op kan kopen als de rentes omhoog dreigen te schieten.

Grondwetswijziging

Natuurlijk kunnen de Italianen ook nog instemmen met de grondwetswijziging. In dat geval verwacht Renucci opluchting op de markten, en een afname van de spread met 40 basispunten, terug naar het niveau van eind oktober.

Die marktbewegingen zijn tijdelijk. Feit blijft dat Italië één van de zwakke broeders van de eurozone is. Hoofdeconoom Leon Cornelissen van Robeco noemt het land een vreemde eend in de bijt. De laatste tien jaar is de economie er nauwelijks gegroeid. De arbeidsproductiviteit blijft ver achter in vergelijking met de rest van de eurozone. Bovendien dreigt de al hoge staatsschuld ondraaglijk te worden wanneer de rente weer gaat stijgen.

Zolang de Italiaanse overheid zich schikt naar de regels van de eurozone, bewaakt de ECB de obligatiemarkt. Maar Italiaanse kiezers morren steeds harder. De Vijf Sterrenbeweging heeft al een referendum over de euro belooft. Mocht de derde economie van de eurozone inderdaad een vertrek overwegen, kan dat leiden tot een zware recessie en een grote politieke crisis in heel Europa, verwacht Robeco.

http://www.telegraaf.nl/premium/dft/dftavond/27149087/__Kopzorgen_markt_over_onzekerheid_in_Italie__.html?utm_source=dft-nieuwsbrief&utm_medium=email&utm_campaign=20161201201502_dftavond&utm_content=dft_avond&utm_term=&EMAIL_SK=SK952730

Finanscoop: Potje knokken

Tags

EU, eurocrisis, eurozone

Ruud Mikkers

Eurogroepvoorzitter Jeroen Dijsselbloem trok zijn allerzuinigste gezicht. Meer geld uitgeven om de economie aan te jagen? Misschien zou het goed zijn om dat op vrijwillige basis te doen, maar van harte was het allemaal niet.

Daarvoor is de PvdA’er toch te veel Nederlander en die zit anders in de wedstrijd dan de gemiddelde Zuid-Europeaan.

Dijsselbloem sprak deze week in het Europees Parlement. Daar ging hij in op de aanbevelingen die de Europese Commissie recent deed over de individuele begrotingen van de negentien eurolanden. Ook voor onder andere Nederland en Duitsland, de braafste jongetjes van de klas want hun huiswerk is al goedgekeurd, had eurocommissaris Moscovici bij die gelegenheid een dringend advies: geef meer geld uit om de economie aan te zwengelen.

Zere been

De Fransman pleitte voor een begrotingsimpuls van 0,5% van het bruto binnenlands product, oftewel een bedrag van €50 miljard. Zowaar geen klein bier. Voor de goede verstaander was Moscovici hier zijn boekje ver te buiten gegaan. Want Dijsselbloem zag ’spanningen’ tussen de ambities om meer geld uit te geven en het zich houden aan de strenge regels van het begrotingspact. Gaat het eens een keer goed in Nederland, krijg je de Commissie weer in je nek.

En erger nog. Moscovici oreerde ook nog dat hij vond dat hij zich als een Europese minister van Financiën diende op te stellen. Ook dat was tegen het zere been van Dijsselbloem. De baas waren toch echt de negentien ministers van Financiën van de afzonderlijke eurolanden, haastte hij te benadrukken.

Komende week zitten Dijsselbloem en Moscovici gezamenlijk aan tafel bij de allerlaatste vergadering van de ministers van Financiën van het jaar.

Knokken

Het belooft weer een ouderwets potje knokken tussen het noorden en zuiden te worden waarbij de Fransman ook zal worden ingewreven dat dergelijke stimulering kan leiden tot overhitting van de economie. De dienstopdracht van Moscovici moet ’geneutraliseerd’ worden, noemde een bron het eufemistisch. Er wordt samen met de Duitsers opgetrokken.

Achter de schermen in Brussel was men het er nog niet over eens of Moscovici zijn boekje nou te buiten was gegaan. (Het ligt eraan wie je het vraagt, een Fransman of een Duitser). Maar men was het in ieder geval wel over eens dat de Eurocommissaris zijn mandaat tot het uiterste had opgerekt met zijn pleidooi om de portemonnee te trekken.

En Dijsselbloem? Bij coalitiepartner VVD zullen ze weer blij zijn geweest met de zuinige PvdA’er die als een bok op de haverkist waakt over de schatkist.

Dijsselbloem heeft niet alleen gelijk omdat hij een zuinig minister is, maar vanwege de komende storm als de Italiaan Renzi zijn referendum verliest en de eurozone weer op losse schroeven staat en de eurocrisis nog helemaal niet over blijkt te zijn.

http://www.telegraaf.nl/premium/dft/dftavond/27148834/__Finanscoop__Potje_knokken__.html?utm_source=dftnieuwsbrief&utm_medium=email&utm_campaign=20161201201502_dftavond&utm_content=dft_avond&utm_term=&EMAIL_SK=SK952730

#Vrijhandel en #globalisering in een wonderlijke analyse van Arie Elshout, maar hij ziet een factor ernstig over het hoofd @volkskrant #volkswoedevolkomenterecht

Tags

Globalisering, TweedeKamer, volkswoede, vrijhandel

Hoe vrijhandel een vies woord werd (Arie Elshout, Ten eerste/de Volkskrant, 21 oktober)

Dat vrijhandel en globalisering Europa en Amerika welvarender hebben gemaakt lijkt vergeten. Verdragen als TTIP en CETA, dat de EU-leiders vandaag van een vroege dood proberen te redden, zijn magneten voor protest geworden. Hoe kan dat?

Kernprobleem van deze beschouwing is niet dat vrijhandel en globalisering de wereld welvarender hebben gemaakt – wie zou daarop tegen kunnen zijn? -, maar dat er altijd gezwegen wordt over de macht van de GrootProducenten en verkopersapparaat – in de vorm van multinationals – die alleen maar steeds groter is geworden, aangezien er een economisch-politieke wet bestaat: geld maakt en geeft macht. Deze multinationals en grootbankiers hebben zo’n enorme/kolossale macht ontwikkeld, dat ook regeringen en zelfs regeringsleiders van grootmachten machteloos staan als het gaat om eisen van die grootmachten – een voorbeeld dichtbij huis: wat te denken van Shell met hun eindeloze lobby om fossiele brandstoffen; ongenaakbaar wegens ‘Hollands glorie’ – en omgekeerd, als het erom gaat die multinationals binnen hun landsgrenzen te halen, dan verdwijnen belastingtarieven als sneeuw voor de zon, want dat binnenhalen levert natuurlijk veel banen op.

De worsteling van het grote en brede publiek is natuurlijk dat deze commerciële conglomeraten een enorme en verborgen macht bezitten, waar geen politieke macht(hebbers) zoals regeringsleiders, tegenop kunnen en dat deze machten ook niet gecontroleerd en gecorrigeerd kunnen worden dan alleen door aandeelhouders, die de winsten en omzetten alleen maar nog verder willen verhogen en het liefst verdubbelen. Dát overdadige consumentisme helpt de wereld naar de afgrond en vernietiging.

Met die welvaartsgroei wordt de gemiddelde wereldburger iets beter, maar vergeleken bij de fortuinen die de besturen en leidinggevenden incasseren in de vorm van mega-inkomens plus bonussen, is de mensheid in feite (loon)slaaf gebleven en bestaat er een idiote tegenstelling in de inkomensverhoudingen. De slavernij, nu door de multinationals is in de wereld nog helemaal niet uitgebannen, want een variant op de alleenheersers van vroeger. In feite bestaat er geen verschil omdat de leiders van de multinationals ethisch zich helemaal niet bekommeren om het welzijn van hun medewerkers die een hongerloon verdienen. De wereld is er dus helemaal niet op vooruit gegaan want waar één hongerige bestaat en probeert rond te komen, is iedere wereldburger even arm. Maar het is zo gemakkelijk om daar niet bij stil te staan.

Dát is dus hét probleem met vrijhandel en globalisering. Het zijn niet de parlementair gecontroleerde regeringsleiders die de touwtjes in handen hebben, maar de vogelvrije en ongecontroleerde leiders van dit conglomeraat van groothandelaren en bancaire kapitaal, twee handen op dezelfde buik. Daartegen komen de bevolkingen overal ter wereld in opstand. Er bestaat in deze wereld geen rechtvaardigheid. Dat is de keerzijde van het neoliberalisme, dat de vrijhandel en globalisering via liberalisering in de hand heeft gewerkt. Dat neoliberalisme moet zich dus diep schamen.

# De totstandkoming van CETA, het handelsverdrag tussen Europa en Canada, lijkt een tangbevalling te worden. De Europese leiders moeten er vandaag op hun top in Brussel aan te pas komen om het er doorheen te slepen. Al eerder werden de onderhandelingen over TTIP, het vrijhandelsakkoord met Amerika, kort voor de beoogde afronding feitelijk afgebroken. Het is een teken des tijds.

# Velen stellen zich niet meer open voor de wereld maar sluiten zich ervoor af. Zij zien haar niet als bron van welvaart maar als bedreiging. Vrijhandel en globalisering zijn scheldwoorden geworden. Grenzen en luiken dicht.

Hier gaat Elshout dus gruwelijk de fout in. Zoals ik in mijn inleidende stellingname heb uitgelegd sluiten wij ons als burgers helemaal niet af van de rest van de wereld, maar eisen we als groeiende groep burgers in ons land, maar ook overal in de wereld – getuige de weerstanden tegen handelsverdragen -, dat die geheel openbaar en transparant moeten worden gemaakt en ook transparant dienen te verlopen en dulden wij niet meer dat alles in beslotenheid plaatsvindt. Dat is het kernprobleem van de vrijhandelsverdragen, dat niemand onder de ‘gewone’ burgers inzicht heeft wat er allemaal bekokstoofd wordt en in hoeverre de regeringsonderhandelaars niet door die multinationals geheel in de tang van de wurggreep worden genomen.

Vrijhandel en globalisering zijn scheldwoorden geworden

# Hoe anders was dat in de jaren tachtig en negentig. Ronald Reagan en Margaret Thatcher ontketenden een revolutie tegen overheden die zich volgens hen met te veel dingen bemoeiden, inefficiënt waren, geld verspilden en enorme schulden maakten. Nodig waren minder regels, meer vrijheid voor ondernemers en lagere belastingen. Landen moesten invoerrechten verminderen en handelsbarrières slechten. Het doel van al deze liberaliseringsmaatregelen: meer bedrijvigheid en handel, meer groei en welvaart, meer banen en goedkopere producten.

‘Hoe anders was dat in de jaren tachtig en negentig’, zo merkt Elshout op. Zo’n uitlating levert altijd de associatie op met die goede oude tijden, terwijl daar helemaal geen sprake van was. Die wereld had nog te maken met de sociaaldemocratische triomfen van de jaren ’60 en ’70, toen inderdaad het evenwicht doorsloeg naar overmatige overheidsbemoeienis. Daar is terecht een eind aan gemaakt, maar verstokte conservatieven als Thatcher en Reagan, kenden de gevaren van de liberalisering niet en dat hebben we dus ook geweten. We hebben zelf toch ook spijt gekregen van de liberaliseringen onder Paars 1 en 2, zoals Eerste Kamer onderzoeken over decentralisatie en liberalisering hebben uitgewezen.

Maar nu leven we in een heel andere tijd waarin bijna geen enkele oude wetmatigheid uit die jaren nog overeind staat en we nu zelf hard aan het worstelen zijn hoe we de recessie van de jaren 2008 en volgende jaren moeten aanpakken. Wellicht krijgen de economen die ooit voorspelden dat de EU zonder politieke unie helemaal niet kon bestaan gelijk, gelet op de spanningen die er tussen Noord- en Zuid-Europa bestaan, waar alleen maar ruzie wordt gemaakt binnen de eurozone. Toch is het besluit genomen om de muntunie van start te laten gaan (in mijn ogen vroegtijdig), maar in plaats de door de critici gewenste opgave van dat ideaal door uit de euro te stappen, zouden we een nieuwe start moeten maken met die muntunie, zodat we kunnen aantonen de lessen van de crisistijd geleerd te hebben.

# Het neoliberale denken stak als een virus ook niet-conservatieve politici in Amerika en Europa aan. De socialist Jacques Delors, als Fransman geen vanzelfsprekend voorstander van vrijhandel, werkte samen met Thatcher aan de vorming van de interne markt in Europa. De binnengrenzen verdwenen om ruim baan te maken voor het vrije verkeer van goederen, diensten, kapitaal en personen. De Democratische president Bill Clinton en Europese socialisten als Tony Blair, Wim Kok en Gerhard Schröder streefden naar een fusie van het sociaal-democratische en neoliberale denken.

Die fusie is er dus nooit gekomen en iedere politiek filosoof weet ook dat die onmogelijk was. Het zijn contraire politieke ideologieën die niet zomaar gefuseerd kunnen worden vanuit de oude ideologische schuttersputjes en scherpslijperijen, maar onder het huidige gesternte zou dat streven zeker wel mogelijk zijn, omdat de scherpe kantjes er allang af zijn geslopen. Om maar een symbolische metafoor te gebruiken: met ijzervreters als Hans Wiegel niet mogelijk, maar met het huidige D66 met genuanceerde liberaaldemocraten is het wel mogelijk, al was het alleen omdat de multipolaire samenleving daarom vraagt. Wat ik hiermee bedoel is dat de oorspronkelijke ideologieën ten dode zijn opgeschreven, maar dat nieuwe ideologieën met alleen waarden en normen, die eeuwigheidswaarde bezitten, in aangepaste inhoudelijke vormgeving wel degelijk nut kunnen hebben voor onze huidige samenleving. De filosoof-staatsman is nog steeds een oud Grieks ideaal – die in deze hectische tijden al helemaal vergeten is -, maar ware wijsgerige staatslieden zouden een zegen voor onze tijd en maatschappij zijn.

Keerzijde

Democraten en socialisten streefden naar een fusie van het sociaal-democratische en neoliberale denken

# De cijfers waren positief. Door deregulering en privatisering vervijfvoudigde sinds 1990 de wereldhandel. De wereldeconomie groeide met ongeveer 60 procent, werd afgelopen weekeinde gememoreerd in de Neue Zürcher Zeitung. De voorspoed was zichtbaar. Op een zonnige zondagmiddag voeren de plezierbootjes bijna in konvooi door de Ringvaart rond de Haarlemmermeer. Ook Jan de arbeider kon zich ineens een bootje veroorloven. Al of niet bekostigd uit de extra aflossingsvrije hypotheek waarmee de overwaarde op het eigen huis werd verzilverd. Het kon niet op.

Hierbij wordt niet opgemerkt dat de vervijfvoudiging en groeiende wereldeconomie ook gepaard gingen met een megamacht van de multinationals en de economische machthebbers de wereldheerschappij in hun macht kregen. Dat gebeurde allemaal achter de schermen en dat is waar de burgers, waar ook ter wereld, erg bang voor zijn geworden. Het geschetste beeld van Elshout is dus een erg eenzijdige. Onbegrijpelijk voor een journalist met een heel degelijke naam. Hieronder staat eigenlijk pas het punt waarom het werkelijk gaat, maar de volgorde van de verschillende aspecten die hier opgevoerd worden, biedt ruimte voor grote verwarring.

# Langzamerhand werd de keerzijde van het economisch wonder duidelijk. Opgestuwd door de neoliberale roes en de verlokkingen van nog hogere winsten en dito bonussen ging velen in de overdrive. Ondernemingen verplaatsten steeds meer productiewerk naar lagelonenlanden. Bankiers en andere financiële dienstverleners boden steeds riskantere leningen aan. Managers van bedrijven en instellingen beroofden in hun streven naar nog meer kostenbesparingen steeds meer werknemers van hun baan of van de zekerheid van een vast contract.

Neoliberalisme en globalisering bleken niet alleen maar winnaars te kennen maar ook verliezers

# In 2008 liep de boel vast. De financiële crisis brak uit. Het was het begin van een recessie, die nog steeds niet helemaal overwonnen is. Neoliberalisme en globalisering bleken niet alleen maar winnaars te kennen maar ook verliezers. Werklozen wier banen naar het buitenland waren verdwenen of die hun werk overgenomen zagen worden door immigranten en andere nieuwkomers van buitenaf; werknemers die elke vastigheid ontberen en magere contracten hebben met meer plichten dan rechten; huizenbezitters die ontdekten dat ze opgezadeld zaten met onbetaalbaar geworden hypotheken.

# Al het sociale ongenoegen bundelt zich in een krachtige tegenbeweging. In Europa en Amerika. Bij links en bij rechts. Zij richt zich tegen de macht van banken, multinationals en andere grote bedrijven die alleen maar uit zouden zijn op winstmaximalisatie en zo min mogelijk overheidsbemoeienis, wat ten koste gaat van werknemers, het milieu en de voedselveiligheid. In Duitsland komt de kritiek zowel van de sociaal-democratische SPD als van de rechts-populistische Alternative für Deutschland (AfD). Het protest leeft er sterk: onder de 3,5 miljoen Europeanen die een petitie tegen TTIP en CETA hebben ondertekend, zijn 1,6 miljoen Duitsers.

Amerika

Van tijd tot tijd moet het kapitalistische beest beteugeld worden

# In Amerika manifesteert de beweging zich in de persoon van de Republikeinse presidentskandidaat Donald Trump. ‘Onze arbeiders zijn verraden door politici die zich agressief inzetten voor globalisering.’ Amerikaanse banen, welvaart en fabrieken zijn door vrijhandelsverdragen naar Mexico en andere landen overzee verdwenen, zegt hij.

# Een deel van de kritiek is begrijpelijk. De neoliberale revolutie tegen topzwaar geworden verzorgingsstaten, die zo log en duur waren geworden dat ze dreigden te bezwijken, was nodig. Maar de revolutie schoot door, zoals zo vaak in het kapitalistische systeem, dat door zijn dynamiek niet alleen borg staat voor vernieuwing en vooruitgang maar ook een ingeboren neiging tot exces heeft. Van tijd tot tijd is een correctie nodig, moet het kapitalistische beest beteugeld worden en zwaait de klepel de andere kant op. Dat is het verhaal van na 2008, toen er onder meer nieuwe regels kwamen voor beleggers en banken.

Weer zo’n wonderlijke mildheid als er gesproken wordt van het feit dat ‘een deel van de kritiek is begrijpelijk’ is. Neen, de waarheid is dat een deel van de kritiek volkomen gerechtvaardigd is. Niets meer en niets minder.

 De weerzin tegen grote bedrijven, bankiers, de elite en de gevestigde politiek zit diep

# Maar zulke maatregelen zijn nog niet voldoende gebleken om de maatschappelijke onvrede te temperen, laat staan weg te nemen. De weerzin tegen grote bedrijven, bankiers, de elite en de gevestigde politiek zit diep. CETA en TTIP zijn de magneten geworden die het protest aantrekken. Tot stomme verbazing van de politici. Toen zeven en drie jaar geleden de onderhandelingen met respectievelijk Canada en de Verenigde Staten begonnen interesseerde zich niemand voor sterk technische handelsverdragen. Nu lijkt het erop dat in deze tijd zonder grote ideologieën alle onverminderd aanwezige ideologische energie zich samenbalt in de strijd tegen CETA en TTIP, aldus de Neue Zürcher Zeitung.

‘Tot stomme verbazing van de politici’. Dat bewijst maar weer eens hoe die politici zijn opgesloten in hun ivoren torens en in de avondlijke vergaderzalen waar ze voor partijgenoten tekst en uitleg geven. Deze politici worden te weinig geconfronteerd met het gewone publiek die hun bloed wel kunnen drinken.

# De politici hebben zich erdoor laten overrompelen en fouten gemaakt. De anti-campagne opereerde een stuk slimmer. Ze maakte de chloorkip tot protestsymbool. Europa zou door TTIP worden overspoeld door Amerikaanse kipfilets die ontsmet zijn met chloor. Dat is niet waar. Bovendien wordt in Duitsland ook sla met chloor gewassen, het is niet gevaarlijk. Toch deed het woord ‘chloorkip’ zijn werk. Het klinkt lekker smerig. Duitse campagnevoerders kwamen overigens toevallig op de kip uit als protestsymbool: ze hadden nog een manshoge, opblaasbare kip liggen uit een andere campagne, leert een reconstructie in Die Zeit.

Het slagen van de tegencampagne is goed verklaarbaar: door de totale afwezigheid van openheid en transparantie van de politieke wereld en multinationals wordt de burger dom en onwetend gehouden en dat pikt de burger steeds minder. Beide hebben dus tonnen boter op het hoofd.

# Ook op andere punten is er overdrijving en soms regelrechte onzin. Maar de populariteit van het afwijzingsfront toont aan hoeveel mensen niet meer geloven dat vrijhandel en globalisering hun veel voordelen brengt. Ze zijn bang voor de macht van grote ondernemingen en wantrouwen de elite, schrijft het Duitse weekblad. Bij een deel van de critici speelt ook de angst voor massale, ongecontroleerde immigratie een rol.

Het zijn simpelweg de burgers die een bloedhekel hebben gekregen aan de ongecontroleerde macht van de politieke elite (en dus ook parlementariërs die hun werk niet goed doen) en economische grootmachten die de bevolking tot razernij brengen.

Alternatief

Protectionisme en nationalisme zijn ook niet veel mensen beter van geworden

# De beweging is een kracht geworden om rekening mee te houden. Anti-globalisten manifesteerden zich al eind jaren negentig, met gewelddadige demonstraties in Seattle, Genua en Göteborg. De huidige actievoerders geloven minder in geweld en meer in electorale potentie. Belangrijk met het oog op het komend verkiezingsjaar in Europa.

# Veel van de grieven zijn begrijpelijk en slaan aan. Excessen moeten worden gecorrigeerd, maar feit blijft dat het neoliberalisme ook veel voordelen heeft gebracht [sic!]. Zie alle gele NL-kentekens op de wegen naar Europese vakantiebestemmingen, zelfs middenin oktober. De Neue Zürcher Zeitung pleit daarom voor een ‘neo-neoliberalisme’. Gooi het kind niet met het badwater weg, vindt de conservatieve krant. Zij is 236 jaar oud, op zich al een bewijs van gelijk. Vrijhandel en globalisering kunnen worden verworpen maar het alternatief is protectionisme en nationalisme. Daar zijn nooit veel mensen beter van geworden.

Wel een gaaf voorbeeld om zijn beweringen te funderen: ‘Zie alle gele NL-kentekens op de wegen naar Europese vakantiebestemmingen, zelfs middenin oktober’, maar niet heus! Deze beschouwing is een wonderlijke mengeling van terechte waarnemingen enerzijds en grote naïviteit anderzijds. Het is niet anders.

http://www.volkskrant.nl/economie/hoe-vrijhandel-een-vies-woord-werd~a4399495/

‘Boetes lossen eurocrisis niet op [archief]

Tags

Archief, eurocrisis

‘Boetes lossen eurocrisis niet op’ (Gijs Moes, voorpagina/Trouw, 29 december 2010)

http://www.trouw.nl/tr/nl/4324/Nieuws/article/detail/1799281/2010/12/29/rsquo-Boetes-lossen-eurocrisis-niet-op-rsquo.dhtml

Kun je de euro – ondanks de crisis in Griekenland – een succes noemen als alle niet-eurolanden in Europa het goed doen? #eu #eurozone #noneurolanden

Tags

euro, eurolanden, noneurolandenbeteraf

Centrale bank Tsjechië grijpt in om kroon goedkoop te houden (Giel ten Bosch, Beursplein, Katern Ondernemen/fd, 22 juli)

Sinds november 2013 geldt een bodem van 27 kroon per euro

‘Het relatief goedkoop houden van de munt is onderdeel van het monetaire beleid van de centrale bank. Een goedkopere kroon is goed voor de export. Bovendien kan er inflatie me worden geïmporteerd. Want net als de eurozone kampt ook Tsjechië met lage inflatie. En net als de Europese Centrale Bank wil de Tsjechische centrale bank een inflatie van rond de 2%.’

De conclusie is natuurlijk dat de non-eurolanden beter af zijn zonder die euro en dat de eurozone nog steeds een rommeltje is omdat de start van de euro volkomen verkeerd was. Daar kwamen de bankencrisis, de kredietcrisis, de euroschuldencrisis, de economische en de financiële crisis bovenop. Als dat allemaal voorvoeld kon worden in de aanloop naar de invoering van de euro, was die niet in 2002 ingevoerd na de girale van 1999. Nu pas zou er met het inzicht van vandaag, een invoering mogelijk zijn geweest omdat er nu een heel ander Verdrag van Maastricht zou zijn geschreven. Bovendien lijkt de conclusie nu gewettigd dat de euro alleen nuttig is voor Europese landen met een intensief handelsverkeer met buiten-Europese gebieden. Lidstaten met overheersend Europese handelsbetrekkingen, hebben niets te zoeken in de eurozone, zoals het VK, Noorwegen, Denemarken, Polen en Tsjechië bewijzen.

Geert Wilders kan helemaal uit de tekst van Yvonne Hofs worden weggelaten; hij heeft dus ook ongelijk #vk #griekenland #euro #emu @yvonnehofs

Tags

EU, eurocrisis, Griekenland, herstelvermogen, schuldenaflossing

Stelling: Volgens Yvonne Hofs krijgt een zwakke economie door de euro alle kans om op de pof te leven en dat op kosten van de rijke eurolanden. Dat betekent dat hen alle ruimte voor zwakke eurolanden om op de pof te kunnen leven, moet worden ontnomen door een strenge regelgeving. Zo goed als de vorige supercommissaris Rehn werd aangesteld om de budgetdiscipline van de lidstaten strak aan te trekken, zal de Europese Commissie nu ook de weeffouten die Hofs prachtig heeft beschreven, ongedaan worden gemaakt. Dat is heel goed mogelijk en dan is de euro ook gered en dat zonder de naam van Geert Wilders erbij te vermelden.

Waarom Geert Wilders gelijk heeft over de euro (Yvonne Hofs, Economie/de Volkskrant, 4 juli)

De euro disciplineert helemaal niemand

Een zwakke economie krijgt door de euro alle kans op de pof te leven. De muntunie is mislukt, dat is duidelijk, vindt Yvonne Hofs. Er zit niets anders op dan die af te bouwen.

‘Hij beweert ook dat Nederland en Duitsland beter af zullen zijn als ze de gulden en de D-mark weer invoeren. Beide beweringen zijn waar.’

Neen, beide beweringen zijn helemaal niet waar. Hij [Wilders] houdt geen rekening met de mondialisering als noodzakelijk en onomkeerbaar proces, waar niemand en geen natie zich aan kan onttrekken. Een voorbeeld van een maatschappelijke evolutie. Maar wat wij wel kunnen doen is onze greep en invloed op die mondialisering vergroten omdat als dat niet gebeurt, alles inderdaad uit de hand loopt. Mijn stelling is dus omgekeerd, maar met een subtiele verandering: de euro is veel te vroeg ingevoerd zonder dat we toenmalige Europese Raad enige notie had van de risico’s die de invoering van de euro met zich mee zou brengen, en die we nu pas hebben kunnen ervaren vanaf 2008 met de ontstane kredietcrisis. Maar het is daarnaast ondenkbaar dat de huidige mondiale economische en financiële verwevenheid dat onze Europese naties met hun eigen valuta beter af waren geweest omdat de huidige EU zonder euro geheel uit elkaar was gespeeld door speculanten. Dus klopt de redenering van Hofs niet. Om van Wilders maar helemaal te zwijgen. Daarom zijn beide beweringen apert onjuist. Wat wel (ten dele) klopt of juist is, is de opvolgende zin:

‘De euro is een misbaksel, omdat negentien (laat staan nog meer) zeer verschillende economieën, politieke culturen en soevereine staten niet één munt kunnen delen zonder enorme politieke en economische offers te brengen.’

Neen, de euro is geen misbaksel, maar een voortijdig, want te vroeg ingevoerd instrument, dat nu, wat de gemaakte fouten betreft, hersteld kan worden. Met het inzicht van het heden kan en moet dus achteraf worden opgemerkt dat de euro gered is door de ECB met de figuur van president Mario Draghi van de ECB, die er een nuttig experiment van ‘heeft gemaakt’, omdat hij heeft bewezen dat EMU-bepalingen en regelgeving volstrekt irreëel waren en dus nog niet volwaardig, vanwege die verschillende economieën, politieke culturen en soevereine staten en niet in staat waren zonder meer één munt konden invoeren (vanwege de genoemde aspecten van gebrekkige convergerende economieën, afwezigheid van één politieke cultuur en een soevereine transnationale staat) vanwege de risico’s. maar gelukkig waren er technocraten als Draghi die het heft in eigen hand hebben genomen en aanpassingen hebben doorgevoerd en daarmee de euro dus hebben gered. Dit soort financiële zaken of kwesties kun je ook niet aan politici overlaten, zo heeft de praktijk nu bewezen. De EU heeft in het verleden teveel vanaf de tekentafel een politieke blauwdruk proberen te ontwikkelen, dat niet aansloot op de praktijk van alledag en die praktijkervaring heeft ons nu inzicht bijgebracht hoe we nu voorzichtig en stap voor stap (Merkel!) moeten opereren.

Het is nu aan alle Europese gremia om de gegroeide praktijk van afgelopen jaren te laten opgaan in aanpassingen binnen de formele regelgeving. En dat moet kunnen lukken, tenzij er ons nieuwe verrassingen te wachten staan die ons weer voor nieuwe dringende oplossingen plaatsen.

Er staan nog veel meer opmerkingen in de tekst van Hofs, die van een weerwoord kunnen worden voorzien, maar ik meen met deze reactie voldoende duidelijk te hebben gemaakt dat er anders tegen alle, en vooral recentelijke ontwikkelingen kan worden aangekeken. Maar ik koester niet de illusie dat ik Yvonne Hofs van standpunt heb kunnen veranderen. Daarvoor klonk zij te stellig… en dat spijt me. Ik ben haar wel dankbaar dat haar tekst mij heeft kunnen inspireren tot een duidelijke antwoord waar ik nog niet eerder aan toe ben gekomen.

Conclusie van mijn opmerkingen is dat een zwakke economie geen ruimte meer mag krijgen om door de euro op de pof te leven. De muntunie is ‘op die voorwaarde’ daarom niet mislukt, noch is er sprake van dat die unie moet worden afgebouwd en de euro afgeschaft. Maar het blijft waarschijnlijk sleutelen geblazen vanwege alle verrassingen die nog op ons af kunnen komen; op de langere termijn zullen de EU-lidstaten en bevolkingen blij zijn dat we hebben gevochten voor het overleven van dit experiment. Een uniek experiment vanwege de vele risico’s en gevaren die erin besloten bleken te zijn. Maar als dit project afgebouwd is en geslaagd mag worden genoemd, dan hebben we de wereldvrede dichterbij huis gehaald, want kan dit model op andere continenten worden ingevoerd. Is er iets mooiers?

Is de crisis echt voorbij? Tweede antwoord van Sweder van Wijnbergen #vk #economie #mondiaal #eu

Tags

Crisis, Den Haag, EU, eurocrisis

‘Structureel staan we er best goed voor’ (Peter de Waard, Ten eerste/de Volkskrant, 13 juni)

Het gaat goed met de economie, constateerden deze week De Nederlandsche Bank en het Centraal Planbureau. Er is weer ruimte om ‘leuke dingen’ te doen. Is de crisis echt voorbij? Twee gerenommeerde economen kijken terug en vooruit.

Is het herstel aan dit kabinet te danken?

‘Je zou kunnen zeggen dat het kabinet de zaak niet van de rails heeft laten lopen. We zijn geen Griekenland geworden. Dijsselbloem en eigenlijk ook al zijn voorganger De Jager hebben budgettair weer orde op zaken gesteld, nadat Wouter Bos een megatekort op de begroting van 6 procent van het bbp had achtergelaten. Maar dat zijn niet de belangrijkste factoren voor het herstel. Dat zijn er twee: de bankenunie en het wisselkoersbeleid van president Draghi van de Europese Centrale Bank.

Het megatekort van Wouter Bos mag niet op zijn conto worden geschreven vanwege alle bankreddingen en de enorme financiële injecties die het begrotingstekort sterk hebben opgedreven. Bos had dus de economische omstandigheden tegen.

Wat hebben die gedaan voor de Nederlandse economie?

‘De bankenunie heeft het vertrouwen in het financiële systeem hersteld. Er is nu uniform toezicht en de banken zijn beter gefinancierd: ze hebben meer eigen vermogen en hangen niet meer aan de rem. (…)

Maar geen kwaad woord over dit kabinet?

‘O ja. Er zijn fouten gemaakt. Neem het arbeidsmarktbeleid. Er is veel te weinig gedaan aan het voorkomen van ontslagen, waardoor de werkloosheid te hoog is opgelopen. (…)

Hier kan de kanttekening worden gemaakt dat er geen begin is gemaakt van denken aan een vervangende industriële capaciteit ter vervanging van de gewone traditionele maakindustrie die natuurlijk met minder afzet te maken krijgt vanwege de bestaande overcapaciteit en de verzadigde markten. Daar heb ik nog te weinig artikelen in de geschreven pers over gelezen.

‘Structureel zal uiteindelijk wel een knoop moeten worden doorgehakt. Het huidige vaste arbeidscontract waar Asscher iedereen terig in wil hebben, is internationaal gezien onhoudbaar geworden. Maar je moet ook niet van iedereen een zzp’er willen maken. Er zal een nieuwe tussenvorm moeten worden bedacht, waar bedrijven mensen aan zich kunnen binden zonder ze in tijden van crisis vol te moeten doorbetalen. Je wilt meer ruimte voor flexibeler tussenvormen, tussen de twee extremen in die we nu hebben. Daar zie ik nog geen ideeën voor. Dat zou Nederland echt een voorsprong geven.’

Hier heeft Van Wijnbergen volledig gelijk. Ons arbeidsmarktbeleid heeft geen enkele relatie met de nieuwe mondiale economische verhoudingen. In dat verband zijn vaste arbeidscontracten een 20^e eeuwse uitvinding, maar hoort in de 21^e eeuw niet thuis. Het is een kwestie van keuze maken: ofwel iedere werknemer een vast contract of helemaal niemand een. Dit vanwege rechtvaardigheidsoverwegingen maar ook het verstrekken van hypotheken door banken. Ook de cao-traditie van ons land is natuurlijk achterhaald – en daarmee ook de ouderwetse vakcentrales – omdat wij in een hoogtechnologische arbeidsmarkt werkzaam zijn, die niet meer effectief bestuurd kunnen door cao-onderhandelaars.

Het overheidstekort loopt flink terug, maar de staatsschuld loopt nog op. Is het dan tijd om al 5 miljard euro te gaan weggeven?

‘Het gaat meer om het tekort dan het precieze niveau van de schuld en het tekort is drastisch [sic! jw] teruggebracht. Wat de Duitsers doen – het creëren van een begrotingsoverschot om de schuld ook terug te brengen – is neanderthaler-economie [? Neoliberalisme?]. Er is best wat smeerolie voor het structureel verbeteren van de economie. (…)

Hierover heeft iedere econoom zijn eigen opvattingen, die ook sterk uiteen kunnen lopen.

Wat zijn de grootste risico’s voor verder herstel van de economie?

‘Een hoogoplopende rente en een daarmee samenhangende stijgende wisselkoers. (…) De Duitse banken hebben veel van hun reserves nu in hun eigen langlopende staatsobligaties, bunds, ondergebracht. Stel dat de rente nu gaat oplopen van bijna 0 naar 3 procent. Dan worden al hun obligaties zo’n 30 procent minder waard, verdampt hun eigen vermogen en is er zo een enorme bankencrisis.’

Maar staan we er nu structureel beter of slechter voor dan in 2008 en is dit het einde van de zeven magere jaren?

‘Nederland staat er structureel best goed voor, met hogere rentes zijn onze pensioenfondsen weer uit de problemen, met de banken gaat het veel beter en alle hervormingen van de afgelopen decennia inclusief de eindspurt van dit kabinet hebben structureel veel verbeterd. Nederland begint nu aan een breed gedragen herstel, ik verwacht wel een einde aan de magere jaren, ja.’

Uit deze laatste opmerkingen kan worden afgeleid dat deze ideologisch onmogelijke coalitie VVD/PvdA eigenlijk de best denkbare constructie is geweest om niet te vervallen in de traditionele rechtse (of linkse) opties, omdat die gegarandeerd met minder logische en meer polariserende voorstellen waren gekomen dan het huidige ‘kleurloze’ of ‘visieloze’ kabinet Rutte 2. Een blessing in disguise dus. Om die reden kan nu ook al voorspeld worden dat welke partijen in de komende jaren ook groeien, het nieuwe kabinet qualitate qua bestaat uit de twee, drie, vier of vijf ‘grootste’ partijen van ons land, zonder dat nog gekeken kan worden naar politieke kleur van deze ‘grootste’ winnaars. Dat is namelijk de logische resultante van een ‘blijvend’ politiek versplinterd land. Anders moet gesproken worden ‘winnaars’ in een minder versplinterd land, met een electoraat dat echter strategisch gekozen heeft. De twee winnaars 1 en 2 zijn traditioneel de politieke antagonisten. De vraag is dus alleen wie tegenover Rutte komt te staan. Gaat de SP van Roemer zich herstellen vergeleken bij de nederlaag van 2012, of blijkt Samsom wederom de betere campaigner?

De crisis is niet voorbij zoals een ingezonden brief vaststelt #trouw #denhaag #eucrisismaatregelen #evaluatie

Tags

Crisismaatregelen, Den Haag, Economie, eurocrisis, evaluatie

De crisis is niet voorbij (ingezonden brief Gerco Schaap te Baarn, opinie/Trouw, 11 juni)

‘De economie groeit, de crisis is voorbij, zo wil De Nederlandsche Bank ons doen geloven (Trouw, 9 juni). Nee, de crisis is niet voorbij, hij is doorgeschoven naar de ouderen- en gehandicaptenzorg.

Terwijl directeuren van semi-publieke sectoren zichzelf al weer toe vinden aan salarisverhoging[1], is de afbraak van ouderen- en thuiszorg in Nederland in volle gang. Gemeentebesturen hebben het nu voor het zeggen en weten niet hoe snel ze de geldkraan dicht moeten draaien. Er wordt alweer over lastenverlichting gesproken, terwijl de btw-verlaging wordt teruggedraaid en we weer een vijfde van ons zuurverdiende geld aan de staat moeten afdragen. De crisis voorbij? Ik dacht het niet!’

Dit is een brief uit mijn hart gegrepen. Inderdaad, als er voldoende bevoegde instellingen, zoals nu De Nederlandsche Bank, in navolging van het SCP binnenlands, maar ook Oeso en IMF buitenlands de crisis als afgerond beschouwen, pakken de krantenkoppen direct uit met nieuw elan, zodat er weer aan lastenverlichting en salarisverhogingen gedachtt kan worden.

Wanneer leren we dat na iedere ingrijpende politieke periode eerst geëvalueerd moet worden hoe de getroffen noodmaatregelen in de maatschappij neergedaald zijn en wat er structureel is veranderd of verbeterd in vergelijk tot de periode vóórafgaande aan de crisis, zodat deze met enige zekerheid niet meer kan terugkeren?

In de eerste plaats moeten de maatregelen in de zorgsector in den brede worden geëvalueerd. Waar heeft zich aperte scheefgroei voorgedaan en waar onrechtvaardigheden voltrokken? Zijn er beschavingsnormen in de knel geraakt en zo ja, hoe moet dat hersteld worden?

Zo zijn er ook felle debatten te verwachten over hoe de tot dit moment blijvende hoge werkloosheid gaan bestrijden. Duidelijk is dat de nieuwe tweedeling tussen vaste arbeidscontracten en flexwerkers of zzp’ers nog genoeg aanleiding geeft om een debat over de huidige arbeidsmarkt op te starten.

Ook de column van Wouter Bos van vanochtend in de Volkskrant met de titel ‘Democratisch verlies’ over de decentralisatie naar gemeentelijke overheden, biedt genoeg stof om na te denken of alles wel gelopen is zoals verwacht mocht worden. Maar daarbij doet zich ook de vraag voor of bij deze structurele decentralisatieoperatie niet meer financiële bevoegdheden, zoals plaatselijke belastingheffing, aan de gemeenten moet gaan toekomen.

Zo zijn er genoeg onderwerpen te verzinnen die een stevige terugblik noodzakelijk maken, alvorens echte conclusies te trekken over het gevoerde crisisbeleid en ‘hoe gaan we weer over tot de normale orde van de dag’. Voer genoeg voor de Algemene Politieke Beschouwingen, volgend op Prinjesdag in de derde week van september.

[1] Dit zinsdeel klopt grammaticaal niet. Er hoort waarschijnlijk te staan: ‘Terwijl directeuren van semi-publieke sectoren zichzelf al weer toestaan salarisverhoging te ontvangen, (…).’ Of: ‘het tijd vinden worden voor salarisverhoging’.