Wil Jesse Klaver de volgende keer ook nog winnen? (Thomas von der Dunk, Opinie & Debat/de Volkskrant, 27 maart)
POLITIEK | Het slagveld overziend luidt de conclusie: de PvdA moet niet meeregeren en GroenLinks ook niet.
Stelling: Wie Von der Dunk heeft beluisterd op de ledenraad te Utrecht op de zaterdag na de verkiezingen (eventueel zoals ik via een livestreamverbinding), weet dat hij ‘ouderwets’- links is en daarom wellicht ‘conservatief-links’, omdat hij het ‘oude’ denken in de centrale tegenstelling ‘links’ en ‘rechts’ nog steeds aanhoudt en het geloof daarin. Gewoon ouderwets dus, ofwel hij is blijven hangen in zijn ‘gevangenschap’ in oude politieke verhoudingen.
Het is dus tot hem óók nog niet doorgedrongen dat in het huidige tijdsgewricht van de 21e eeuw, binnen ons gefragmenteerde politieke bestel, geen linkse of rechtse coalities meer mogelijk zijn. Daarom ging zijn redenering op die ledenraad niet op; en ook deze opiniebijdrage slaat de plank geheel mis.
Een veel betere maatstaf om de verkiezingsnederlaag van de PvdA te verklaren is te kijken naar het beginselmanifest dat werd aangenomen en vastgesteld in 2004, maar geen aanpassingen sindsdien heeft meegemaakt. In deze blog en de volgende zal ik aantonen dat die achterhaalde tekst symbolisch was voor de noodzakelijke neergang van diezelfde PvdA. Pas wanneer deze beginseltekst is aangepast, komt de PvdA haar neergang te boven. Waarom? Woorden maken de maatschappij. Ideologische visies moeten daarom regelmatig worden aangepast aan nieuwe omstandigheden.
Na een geactualiseerde analyse van de maatschappij ontstaat een nieuwe en aangepaste visie en dat is dus was de PvdA op dit moment nodig heeft. Met deze stellingname neem ik mijn verantwoordelijkheid voor een ideologische actualisering van maatschappelijke bewegingen binnen de politieke wereld. Ook al ben ik partijloos. Maar dat maakt vanwege mijn politieke onafhankelijkheid een aparte positie mogelijk: ik kan strikte eerlijkheid en objectiviteit betrachten, die een gepassioneerd partijlid als Von der Dunk niet kan innemen. De wetenschapper Von der Dunk was dus niet aan het woord ten tijde van de bijeenkomst, maar het subjectieve partijlid. En dat was te merken ook.
Vandaar mijn tegenovergestelde mening: PvdA herstel u zo snel mogelijk voor een toekomstige regeringsdeelname en GL: ga gerust de deelneming aan van de nieuwe coalitie, want het zal u lukken door de fouten van de PvdA te omzeilen. Hun deelname heeft voor u voldoende leerstof opgeleverd om niet in dezelfde fouten te vervallen: de aanstaande GL-bewindslieden voeren hun eigen beleid met zelf toegelichte accentbepalingen uit en de GL-fractie voert de ‘Bolkestein-agenda’ uit door met de regelmaat van de klok opiniebijdragen in de kranten te laten verschijnen. Op mijn steun via blogs kunt u rekenen.
Het gaat mij overigens als niet-GL’er niet om de partij zelf, maar om de ideologische vernieuwing die veelkleurig is en daarom kan ik zowel PvdA als GL vanuit mijn politicologische kernwezen ondersteunen als ware het een promotieonderzoek naar fundamentele nieuwe politieke coalitieverhoudingen in ons land, omdat het pacificatiemodel van Lijphart in de traditionele vorm (met het zuilenbestel) heeft afgedaan en in een nieuw jasje moet worden gestoken.
Dat is de centrale fout van Samsom geweest dat hij het schrijven van opiniestukken heeft nagelaten, naast het feit dat het partijbestuur de partij (klaarblijkelijk) niet heeft voorbereid op nieuwe structurele coalities van een multidimensionaal of veelkleurig karakter: zuiver linkse of rechtse zijn niet meer mogelijk.
Een minpunt van het partijbestuur dat waarschijnlijk alleen bezig was met het blussen van interne ruzies veenbranden vanwege die uitzonderlijke coalitie met de ‘erfvijand’. Maar dat is ook zo’n ouderwets 20e-eeuws begrip en ook dat heeft het bestuur niet (willen) (ge)zien. Het enige pluspunt is dat de fractie heeft bewezen hun handtekening waard te zijn en dat Samsom zijn fractie ‘moderne’ fractiediscipline heeft bijgebracht en dat is zijn eeuwigdurende verdienste geweest. Daar zullen alle fracties aan moeten geloven, ieder voor zich moeten ontwikkelen en vervolmaken.
Opinie op zondag – Thomas von der Dunk: ‘Jesse, doe het niet!’ (de Volkskrant Online, 27 maart)
Opinie | Prikkelende opinie op een dag dat u er tijd voor heeft: de Volkskrant presenteert elke zondag twee bijdragen van een vaste club van acht auteurs. Hier die van cultuurhistoricus Thomas von der Dunk.
Thomas von der Dunk is cultuurhistoricus. 26 maart 2017
http://www.volkskrant.nl/opinie/opinie-op-zondag-thomas-von-der-dunk-jesse-doe-het-niet~a4478609/
De interne partijorganisatie interesseert kiezers zolang zij niet zelf politiek actief willen worden geen biet
Klopt als een bus. Daarom zijn interne partijorganisaties ook gevaarlijke gremia waarin ego-liefhebbers hun macht kunnen botvieren.
# Lodewijk Asscher verkondigde op de Ledenraad van de PvdA vorige week zaterdag dat de partij ‘nu echt moest vernieuwen‘. Zolang volstrekt onduidelijk blijft wat dat zou inhouden, lijkt mij dat geen oplossing na de ongekende nederlaag die zij 15 maart leed. ‘Vernieuwing’ als toverwoord, als panacee voor elk probleem: ik geloof er niet zo in.
Von der Dunk blijkt ook volledig fantasieloos te zijn voor wat betreft potentiële oplossingen voor zijn partij in de IC-afdeling.
# Sterker: de PvdA zou weleens zo catastrofaal verloren kunnen hebben doordat zij zich de afgelopen jaren juist te véél vernieuwd had, en daardoor de sociaal-democratische kluts is kwijtgeraakt.
Deze optie is de buitenwacht dan volledig ontgaan. Want wat is er dan ‘te véél vernieuwd’, wat de buitenwereld niet heeft gemerkt. Of bedoelt de auteur de deelname aan Rutte2? Dat kan overigens geen vernieuwing worden genoemd want hooguit een ‘Paars-min-coalitie, want Paars was al uitgeprobeerd.
# Waar de PvdA ook géén behoefte aan heeft, is aan weer een commissie om weer een rapport over de oorzaken van weer een nederlaag te schrijven. Zulke rapporten liggen er inmiddels al genoeg en er staat in hoofdlijnen steeds hetzelfde in. Waar daarentegen daarom zeer dringend behoefte aan is, is aan een commissie die uitzoekt hoe het komt dat de partijleiding in de Haagse praktijk met die rapporten niets heeft gedaan.
Wordt er in jaarverslagen van het partijbestuur niet uitgelegd wat er is aangepakt en wat welke toekomstperspectieven men voor ogen had?
# Want dat is de crux: de PvdA is niet weggevaagd omdat zij zo ongezellig zou zijn of zo. De interne partijorganisatie interesseert kiezers zolang zij niet zelf politiek actief willen worden geen biet. Zij is vooral weggevaagd omdat er na 2012 een te grote kloof is ontstaan tussen wat de partij had gezegd te zullen doen en wat zij daadwerkelijk deed – of tenminste: tussen wat zij heeft gedaan en de verwachtingen van het eigen electoraat daarover (die laatste hoeven niet altijd te kloppen, want soms luisteren kiezers ook slecht naar politici en projecteren zij zonder grond weleens eigen verwachtingen op hen).
Hier wordt iets cruciaals gezegd over ‘een te grote kloof die is ontstaan tussen wat de partij had gezegd te zullen doen: ‘en wat zij daadwerkelijk deed – of tenminste: tussen wat zij heeft gedaan en de verwachtingen van het eigen electoraat daarover (die laatste hoeven niet altijd te kloppen, want soms luisteren kiezers ook slecht naar politici en projecteren zij zonder grond weleens eigen verwachtingen op hen).’
Het gaat mij nu om ‘de verwachtingen van het eigen electoraat daarover’: de verwachtingen van het eigen electoraat zijn per definitie ouderwets, want gebaseerd op oude tegenstellingen en nooit vooruitdenkend naar de toekomst, die ik heb geschetst als de nieuwe werkelijkheid van de ‘veelkleurigheid’. Het bestuur is hoogst waarschijnlijk ook in dat oude(rwetse) verwachtingspatroon blijven hangen, ondanks het feit dat zowel bestuur, als fractie als ledenraad bij het aantreden van Rutte2 hebben ingestemd met deelname aan dat nieuwe kabinet. Het bestuur heeft de noodzaak niet gezien om de leden ‘mentaal’ voor te bereiden op deze nieuwe constructie waartoe de verkiezingsuitslag dwong: met de economische en eurocrisis in het achterhoofd mocht er geen tijd verloren gaan aan eindeloze coalitieonderhandelingen met 4 of 5 coalitiepartners. Die slag heeft het bestuur niet gezien en dus niet gemaakt.
De implosie van de PvdA behelst ook een waarschuwing voor GroenLinks, dat de peilingen toch weer niet helemaal waar kon maken
De redenering van de auteur is dus ontstaan en dus opgebouwd uitgaande van de schijnbare machteloosheid van de PvdA om die implosie tegen te gaan, maar als je geen notie hebt wat de oorzaken van die implosie, dan kan er ook niet handelend worden opgetreden. De nieuwe politieke fragmentatie heeft men geheel genegeerd als de noodzakelijke consequenties daarvan.
# Kort en goed: verkiezingen winnen over links door je tegen het rechtse rotbeleid van Rutte af te zetten en dan over rechts met diezelfde Rutte gaan regeren – dat was fataal voor de eigen geloofwaardigheid. En de vruchten van het onmiskenbare economisch herstel komen nog steeds veel te weinig bij de traditionele achterban terecht, die behalve door flexibilisering van werk en stijging van huren ook door afgedwongen zelfredzaamheid in de zorg wordt geplaagd.
‘Winnen over links’ was dus op voorhand al onmogelijk en daar stokt de redenering dus al.
# Terecht heeft de Ledenraad met 82 procent van de stemmen – een cruciale uitspraak die merkwaardig genoeg in het Volkskrant-verslag ontbrak – hernieuwde samenwerking met de VVD in ruil voor anderhalf staatssecretariaat afgewezen. Dat moet de PvdA inderdaad onder geen enkel beding doen – niet als de formatie twee maanden duurt, niet na vier maanden, niet na twee jaar.
Die motie was dus op voorhand al zinloos, want geheel gebaseerd op verkeerde premissen of uitgangspunten. De auteur werkt hier naar zijn eigen gewenste conclusie toe.
# Nu al hebben haar aartsvijanden Hans Wiegel en Hans Hillen gesuggereerd dat de PvdA omwille van de stabiliteit maar bij het rechtse motorblok VVD-CDA-D66 moet aanschuiven, als het met GroenLinks of ChristenUnie niet lukt. Daar hebben de leden nu een stokje voor gestoken. Desnoods komt er maar een minderheidskabinet.
Natuurlijk zagen de politieke mastodonten Hans Wiegel en Hans Hillen hierin een uitgelezen mogelijkheid om hun oude denken van een stevige machtsbasis voor Rutte3 te voorzien, maar wie luistert er nog naar de stemmen uit het grijze verleden? De auteur laat zich alleen maar angst aanpraten. Onverstandig.
# De implosie van de PvdA behelst ook een waarschuwing voor GroenLinks, dat de peilingen toch weer niet helemaal waar kon maken. Ondanks een voor háár ongekend goede uitslag is zij met nog geen 10 procent van de stemmen zeker niet de ‘leider op links’ geworden waarop Jesse Klaver hoopte. Meeregeren betekent zo veel inleveren dat zijn kiezers straks even boos zullen weglopen als PvdA-kiezers nu. Wil hij ook de volgende verkiezingen nog winnen, of gaat hij omwille van een door rechts gedicteerd fictief ‘landsbelang’ op voor een grote nederlaag?
Met respect, maar allemaal onzin Von der Dunk. Het ‘even boos zullen weglopen’ van de eigen achterban zal heel goed voorkomen kunnen worden als zijn maar dagelijks worden geïnformeerd door blogs van het eigen GL-partijbestuur dat haarfijn uitlegt waarom een bepaald voornemen wordt gesteund en als het bestuur ook maar ruimte openlaat voor reacties van eigen leden. Iedereen moet zich kunnen uiten en wordt ook vanuit hetzelfde bestuur van een antwoord voorzien. Dat alles is onder het vorige PvdA-bewindslieden niet gedaan. En ja, daarom bleef die kloof bestaan en ook kon ook tot grotere wrok en wanhoop leiden. Eigen schuld dikke bult.
Andere geluiden:
Interview Grapparhaus: ‘Onze samenleving raakt ontwricht’
Onze samenleving wordt steeds ongelijker, stelt Ferdinand Grapperhaus, hoogleraar arbeidsrecht in Maastricht, hoogste baas van advocatenkantoor Allen & Overy en columnist van Het Financieele Dagblad, in zijn nieuwe boek Rafels aan de rechtsstaat. Lees hier het interview.
In de praktijk blijken de 130km-fetisjisten in de Telegraaf-achterban altijd sterker. Dus, Jesse: niet doen
Stelling: tegen die Telegraaf-achterban valt wel degelijk een gevecht te voeren. Het is een kwestie of je dat 1. Aandurft of niet en 2. De juiste tegenargumenten kunt aandragen.
# Klaver bepleit een sociaal-christelijke coalitie zonder VVD, en die zou inhoudelijk ook beter het probleem van de sociaal-economische ongelijkheid – een hoofdoorzaak van de maatschappelijke onvrede – te lijf kunnen. Dat is in feite ook de logische uitkomst van wat CDA-prominent Ferdinand Grapperhaus in zijn boek Rafels aan de rechtsstaat betoogt: als gevolg van een egoïstische bovenklasse (die nog steeds de neoliberale lijn van de VVD bepaalt) scheurt de samenleving uiteen. Alleen heeft Grapperhaus’ Wilhelmus-zingende partijgenoot Buma juist op een voor het CDA ongekend hard-rechtse koers ingezet.
Nuttige en wijze uitlatingen!
# Moet Klaver daarom toegeven? D66 wil GroenLinks er graag bij hebben, voor ‘een progressief kabinet’ – alleen die term al voor de door D66 beoogde combinatie met VVD en CDA beide geeft aan hoe nietszeggend dat begrip geworden is. Je kunt ook zeggen: GroenLinks moet erbij als schaamlap voor een evident rechts sociaal-economisch beleid – in dat opzicht is D66 even onverbeterlijk neoliberaal geworden als de VVD. Voor het alternatief van de CU voelt D66 weinig – omdat Segers niet wil meewerken aan het recht op door de staat gefaciliteerde zelfmoord – maar dat is dan Pechtolds probleem. Hij kan óók ‘nee’ zeggen tegen VVD en CDA.
GL heeft niets te vrezen als het maar uitbundig eigen standpunten en accenten blijft uitdragen. Dat wordt als een spannend gevecht door de buitenwereld ervaren!
# VVD-veteraan Ed Nijpels wilde in Nieuwsuur dinsdag GroenLinks erbij omwille van een zo groen mogelijke coalitie. Als hij dat serieus meent, moet echter wel allereerst zijn eigen partij overboord, die zich slechts met lange tanden aan ‘Parijs’ wil houden, en vooral niet meer. Zeker: er bestaan best verlichte VVD-ondernemers die voor vergroening van de economie pleiten. Maar in de praktijk blijken de 130km-fetisjisten in de Telegraaf-achterban altijd sterker. Dus, Jesse: niet doen!
Klaver kan het rustig op de generationele verschillen van inzicht gooien.
(Wordt vervolgd met een analyse van het beginselmanifest PvdA)