Tags
Conflict rond Gario laat zien hoe de taal van Bij1 kan werken als splijtzwam (Alexis de Roode, Opinie & Debat/de Volkskrant, 27 juli 2021)
Rond het royement van Quinsy Gario door Bij1 was afgelopen week te zien hoe de gedekoloniseerde taal van de partij leidde tot machtsspelletjes en gedragspatronen die juist volgens de oude koloniale scheidslijnen verliepen. Er ontstonden twee kampen in Bij1 die streden om het gebruiksrecht op het woord ‘slachtoffer’ en de privileges die daaraan verbonden zijn: namelijk het recht om geloofd te worden en om de aangewezen dader te cancellen.
*Eerste kanttekening: Het is een misvatting dat de vermeende ‘gedekoloniseerde taal van de partij Bij1’ leidde tot machtsspelletjes en gedragspatronen, want dat laatste, die machtsspelletjes behoren ten principale bij de politiek (en het bedrijfsleven). Dat ze voortvloeien uit ‘de oude koloniale scheidslijnen’ is maar schijn, want een deel van de werkelijkheid; het komt immers in de hele samenleving voor, zoals ook het pestgedrag op school en zelfs binnen het bedrijfsleven, en is dus binnen de maatschappij een algemeen verschijnsel. En dat is ook sociaalpsychologisch verklaarbaar want waar sprake is van machtsongelijkheid worden dit soort ‘spelletjes’ uitgevoerd: de zwakkere en kwetsbare is altijd de klos. Daaraan kan alleen een einde worden gemaakt door de weerbaarheid vanaf de basisschool te ontwikkelen als dat thuis al niet gebeurt. Maar ernstiger is de strijd tussen egotrippers die in de volwassen wereld proberen de baas te zijn over hun zwakkere opponenten. Daarom zouden alle basisschoolkinderen moeten beginnen met zelfverdedigingssporten zoals judo want dan is het pestgedrag direct over en voorbij, want dan zijn alle deelnemers als scholieren even sterk en kunnen niet gepest worden.
*Tweede kanttekening: Hiermee wordt ook duidelijk dat in de groep volwassenen altijd sprake is van pestgedrag door collega’s als er sprake is van ongelijke machtsverhoudingen en daar dient het bedrijf of de werkomgeving (scherp) op te letten. Behalve dat er dan iets ‘uitgepraat’ moet worden, is het ook raadzaam dat ‘slachtoffers’ naar een sportomgeving worden gestuurd om daar lichamelijke weerbaarheid te ontwikkelen, zoals de meest praktische: judo. En er bestaan ook zwaardere varianten zoals jiujitsu en karate, maar dan moet je lichamelijk sterk zijn aangelegd.
*Derde kanttekening: Dat de antiracismepartij als Bij1 zich op dit slachtofferschap wil storten omdat ze beseffen dar racisme een onderdeel is van pestgedrag, wil ook zeggen dat hier een grens tussen politiek en maatschappij overtreden wordt, want waar het in de politiek dient te gaan om ideologieën en daarmee om de inrichting van de maatschappij. Maar daarmee lopen we ook tegen een knelpunt aan, namelijk dat we nog steeds worstelen met de vanuit het verre verleden afkomstige (verschillende) ideologieën en bijbehorende partijen, die inmiddels allemaal in hun eigen doodsstrijd gewikkeld zijn omdat ze nooit hun ideologie hebben onderhouden en geactualiseerd. Ze zijn kortom erg achterop komen te lopen en hebben geen antwoorden meer op maatschappelijke probleemvelden. Daarom zijn nieuwe partijen nu bezig met de ruimte in te nemen die de oude partijen hebben geopend vanwege hun achterhaalde zienswijzen. Daarom zijn alle nieuwe partijformaties in het heden (sinds 17 maart) zeker begrijpelijk, maar ze zijn er onvoorbereid ingestapt en kampen dus allemaal met de ‘aanloopproblemen’. Dat geldt zeker ook voor de nieuwelingen van de vorige Kamerverkiezingen met Baudet als ‘vers bloed’, maar zo vers bleek dat niet te zijn. Kortom: er is een nieuwe politieke wetmatigheid ontstaan: waar anderen falen, bestaat absoluut geen garantie dat de nieuwelingen zullen slagen want tot heden is er maar één geslaagd voorbeeld aan te wijzen: D66, die inmiddels 50 jaar bestaat. De rest is afgevallen. En dus kan de conclusie worden getrokken dat Bij1 ook gegarandeerd gaat afvallen omdat ‘slachtofferschap’ geen politieke ideologie of visie kan worden, vanwege een individueel ontwikkelingsproces waardoor dat slachtofferschap kan en moet worden bestreden. Laat staan dat je ‘slachtofferschap’ kunt ‘claimen’, want zo werk dat niet; iedereen zal je uitlachen. Al deze argumenten kwamen bij mij naar boven na het lezen van de boeiende analyse van de auteur, Alexis de Roode, bijna Alexis de Tocqueville!
‘Sandra Salome, voorzitter van Bij1 Rotterdam, zei op Twitter: ‘Geloof het slachtoffer’. Volkskrant-columnist Asha ten Broeke viel haar gepassioneerd bij en verzamelde in no time 102 likes. Onder die likes opvallend veel witte gezichten.
Het klinkt nobel, als je aan seksueel misbruik of geweld denkt – wat de meeste mensen bij zo’n woord meteen doen. Het Bij1-bestuur gooide olie op het vuur door consequent over ‘onveiligheid’ te spreken.
Maar inmiddels is duidelijk geworden dat het ging om ‘slachtoffers’ van ‘zin doordrijven, manipulatief gedrag, stoken, disrespectvolle omgang, groepsdruk creëren, voor het blok zetten, weglopen, niet open staan voor gesprek (en meer).’
Superirritant in een groep, maar ook typisch activistische gedragingen. Geen dingen waarmee je voor de rechter komt. Het rapport behandelde de beschuldigingen van tien mensen en dat zegt ongetwijfeld iets. Maar heksenprocessen kampten ook nooit met een gebrek aan getuigenissen en Gario heeft zijn recht op weerwoord niet gekregen.
Andere kamp
Het andere kamp werd aangevoerd door Bij1-lijstduwer Anousha Nzume, die zich achter Quinsy schaarde. Bij de likes op haar posts zag je juist een meerderheid van Zwarte gezichten (ik neem in deze context het gebruik van Zwarte activisten over om dit geuzenwoord met hoofdletter te schrijven, een mooie talige ingreep).
Mariam El Maslouhi, bestuurslid van Bij1 Den Haag, schreef op Twitter: ‘Zwarte activistische gemeenschappen hebben er zo hard voor gestreden dat termen als veiligheid en ‘believe her’ serieus werden genomen. En om te zien hoe gemakkelijk deze termen worden gebruikt tégen zwarte mensen will never cease to amaze me.’
El Maslouhi was onthutst dat de term slachtoffer als wapen wordt gebruikt tegen een slachtoffer, namelijk de Zwarte man Quinsy Gario. Op sociale media ontstond snel het idee dat dat Quinsy slachtoffer was van een witte, zich koloniaal gedragende factie binnen Bij1, met de implicatie dat deze factie gecancelled moest worden. Zo werd van twee kanten de term slachtoffer geclaimd en de andere partij als dader veroordeeld, zonder dat er een feit op tafel lag.
Pijnlijk
Als dichter vond ik het pijnlijk om te zien hoe manipulatief en ‘toxisch’ de ideologische taal van Bij1 werd ingezet door beide partijen. Dit jargon leidde juist tot een versterking van koloniale gedragspatronen: het creëren van een (slachtoffer)hiërarchie waarin fel om posities wordt gevochten; scheidslijnen op basis van kleur; het reduceren van dynamische, individuele verhoudingen (Quinsy Gario’s persoonlijke interactie met andere leden) tot groepsverhoudingen (zwart versus wit, toxisch masculien versus vrouw); morele dwang om loyaal te zijn met wie hoger in de (slachtoffer)hiërarchie staat.
De strijd ging niet over gebeurtenissen, maar over archetypes. Wie moet je geloven, als er een Zwarte persoon (dus slachtoffer) tegenover een Zelfbenoemd Slachtoffer (dus slachtoffer) staat? De feiten deden er niet toe. De strijd ging over wie het meeste recht had om geloofd te worden.
Het taalapparaat van Bij1 wil traditionele hiërarchieën afbreken, maar introduceert allerlei nieuwe, zeer gedetailleerde groepshiërarchieën, waarin het gaat over het recht op spreken, het recht om gezien en gehoord te worden, het recht om geloofd te worden. Kortom, over macht.
Individu ondergeschikt
Het individu wordt (net als in de oude hiërarchie) ondergeschikt gemaakt aan die met oordelen, voorwaarden, taboes en verplichtingen opgetuigde waardekolom.
Dat uitte zich eerst in het door de vingers zien van Quinsy Gario’s (als ik het rapport mag geloven) onhebbelijke gedrag als Zwarte Activist, en daarna in een keiharde excommunicatie als Toxische Man.
Conflicten en machtsspelletjes zitten helaas in het DNA van het politiek bedrijf en hebben vaak minstens zoveel met persoonlijke ambities, karaktereigenschappen en gedragspatronen te maken als met institutionele verhoudingen. Mensen zijn machtsbelust van zichzelf.
Als Bij1 dit soort persoonsgebonden conflicten binnen de partij niet enigszins kan loskoppelen van haar op groepen gerichte taalapparaat, gaat de partij de komende jaren nog veel crises tegemoet.
Maar wie ben ik? Wat voor recht van spreken heb ik?
*Interessante vragen maar meer voor een discussiegroep filosofie in de praktijk, maar het gaat dan wel verder dan ‘wat voor recht van spreken heb ik?’ want iedereen heeft recht van spreken, maar er geldt wel de voorwaarde dat je iets zinnigs kunt uitspreken of voor het publiek kunt aandragen, maar dan moet het wel ‘draagkracht’ hebben en geen ‘draagvlak’ alleen, want dan bereik je nog niets. Pas als het publiek daadwerkelijk en helder wordt ‘aangesproken’, ben je politicus geworden en dan de laatste, vijfde kanttekening: dat type politici zijn erg schaars en bestaan nauwelijks (in ons land). De rest van de fractieleden in de Tweede Kamer zijn op basis van een aansprekende lijsttrekker in de Kamer verkozen. En tellen dus eigenlijk niet mee. Want hebben geen eigen en originele visie, want kakelen alleen het eigen partijprogramma na. Nog heel wat werk aan de winkel voor Sylvana Simons. Beter in Amsterdam op haar plek dan in Den Haag want een politieke visie mist ze omdat de term ‘slachtofferschap’ daar niet in past.
[Alexis de Roode is dichter.]