Tags
Wopke Hoekstra wist maar al te goed dat hij de regels brak toen hij dit jaar met zijn KLM-aandelenaankoop begon. Menno Snel zakt dieper weg in de problemen – en sleept hij Ank Bijleveld mee? En Thierry Baudet uit zijn stikstofwoede vanuit hogere sferen.
WOPKE WAS GEWAARSCHUWD: Een minister die geld wil uitgeven, gaat eerst langs bij de Tweede Kamer. Dat is precies wat Wopke Hoekstra dit jaar in interne waarschuwingen van zijn eigen topambtenaren te horen kreeg, blijkt uit onderzoek van NRC. „De essentie van het budgetrecht is dat er geen uitgaven mogen worden gedaan, voordat het parlement hiermee heeft ingestemd. Aankoop zonder autorisatie vooraf van de Kamer is onrechtmatig”, schreven zij, onderstreept en wel. Dat was in januari, een maand voordat Hoekstra begon het staatsaandeel in Air France-KLM te vergroten. Maar de waarschuwing liet hij links liggen: toen het nieuws van de geslaagde operatie uitkwam, was de Kamer even verrast als de Franse overheid. Alleen een select groepje Kamerleden stelde hij kort van tevoren vrij gebrekkig op de hoogte.
De eerste zin klopt alleen vanuit een parlementair beginsel, maar niet in absolute zin. Waarom niet? Het klopt dat het parlementaire budgetrecht betekent dat er geen overheidsuitgaven worden gedaan zonder parlementaire goedkeuring. Dat gebeurt jaarlijks bij de Algemene Politieke Beschouwingen in eerste instantie en vervolgens tijdens de debatten van de Algemene Financiële Beschouwingen, waarbij een nadere invulling en detaillering worden aangebracht en waarbij ook de macrocijfers aan de orde zijn. Dat betekent dus dat bij deze belangrijkste debatten van het jaar de algemene financiële uitgavenkaders worden vastgesteld en dus komen vast te liggen voor het hele verdere parlementaire seizoen.
De consequentie hiervan is dat beleidswijzigingen niet meer kunnen worden vastgelegd omdat de coalitie gebonden is aan het regeerakkoord. Wat met overheidsuitgaven buiten het regeerakkoord, zoals ten tijde van de kredietcrisis van 2008 toen systeembanken moesten worden gered? Dat kan geregeld worden via een algemeen overleg met alle fractievoorzitters en financiële woordvoerders, als dat een parlementaire meerderheid oplevert.
Dat betekent dat het budgetrecht ten principale vóóraf gebeurt ten tijde van de APB, zoals aangegeven en áchteraf na afloop van de meer bijzondere gelegenheden, zoals bij genoemde kredietcrisis of bij een algemene economische crisis. In het geval van de aandelenaankoop Air France-KLM is sprake van een uitzonderingssituatie ten aanzien van het budgetrecht aangezien er sprake is van zakelijke uitgave die in het landsbelang in het geheim moet worden uitgevoerd en dus nooit vooraf voor een parlementaire toestemming kan worden geaccordeerd. Kamerleden die anders beweren beheersen het staatsrecht niet.
Foutje, bedankt: Dat Hoekstra met zijn aanpak de regels schond was vorige maand al bekend geworden, maar nu blijkt hoe bewust de minister zich geweest moet zijn dat hij in de fout ging. Een gevoelig onderwerp in de Kamer, zeker nadat Wouter Bos zonder overleg miljarden uitgaf om enkele banken te redden – en Bos had nog de crisis als excuus. Vlak voor de onthullingen stuurde Hoekstra maandag dan ook een brief naar de Tweede Kamer. Daarin geeft hij toe dat de „gevolgde handelwijze de aankoop van de aandelen potentieel […] onrechtmatig maakt”. Hij hoopt dat de instemming die de Kamer hem na afloop gaf, de hele aankoop alsnog kan redden.
LEUKER KUNNEN WE HET NIET MAKEN: Op riante steun hoefde Menno Snel (D66) al niet meer te rekenen, maar nu ziet de politieke toekomst van de staatssecretaris van Financiën er wel heel penibel uit, schrijft Philip de Witt Wijnen. Ook SGP en GroenLinks, die Snel twee weken geleden nog overeind hielden toen de Tweede Kamer over een motie van wantrouwen stemde, zijn het beu. De zwartgelakte dossiers die die fiscus aan gedupeerde ouders stuurde waren de druppel, zeggen beide partijen. „De fouten liggen dan wel bij de ambtelijke top, maar ik kan daar maar één iemand op aanspreken”, zegt Chris Stoffer (SGP).
Haga-paadje: Als SGP en GroenLinks zich vandaag in het debat met de staatssecretaris inderdaad bij de rest van de oppositie voegen, ligt het lot van Snel in handen van Wybren van Haga. De ex-VVD’er is minder beslist dan de andere oppositieleden, maar eist wel „een spijkerhard plan” van Snel om zijn vertrouwen terug te winnen, citeert het FD.
Gehoord in de wandelgangen: „Menno Snel haalt de Kerst wel, maar Pasen niet.”
COALITIEKIFT: En dat overlevingsscenario van Snel gaat ervan uit dat hij in ieder geval de steun behoudt van alle coalitiepartijen. Maar in de coalitie zijn weinig zekerheden over. Dinsdag schaarde D66 zich pal achter een verzoek om een nieuw debat met die andere bewindspersoon in de problemen: Ank Bijleveld (Defensie, CDA). Bijleveld slaagt er al weken niet in de Kamer te overtuigen dat de informatievoorziening na de bomaanval op Hawija door haarzelf en haar voorgangers correct was. Maandag was het weer zover: De Nieuws BV onthulde dat het Amerikaanse definitieve onderzoeksrapport al jaren afgerond is, terwijl Bijleveld het bestaan van zo’n eindrapport steevast ontkende. Even opvallend als het aanhoudende geschutter van Bijleveld was de steun van D66-Kamerlid Salima Belhaj voor de debataanvraag: is zij nu echt klaar met de minister? Of wil haar partij het CDA, dat met Pieter Omtzigt de grootste Angstgegner van Menno Snel in de Kamer in huis heeft, een koekje van eigen deeg geven?
HABEMUS SPOEDWET: Het kabinet heeft zo, na lang zwoegen en met een handje hulp van ‘het kleine motorblok op rechts’, toch nog voor Kerstmis zijn spoedwet door de Eerste Kamer geloodst. Als verkeersminister Cora van Nieuwenhuizen (VVD) later deze week de verlaging van de maximumsnelheid naar 100 km/u heeft geregeld, is het noodpakket om de stikstofcrisis in de bouw te sussen gereed. De linkse partijen bleven tegen, net als PVV en FVD. Dat die laatste twee in een NOS-nieuwsbericht niet genoemd werden, was een gevalletje „hilarische framing”, concludeerde Thierry Baudet (vanuit een Amsterdamse coffeeshop).
Wat nu? Dit is het plan:
Met de snelheidsverlaging, eiwit-arm veevoer (dat zorgt voor minder stikstofuitstoot) en het uitkopen van varkensboeren moet de stikstofuitstoot de komende tijd omlaag worden gebracht. Provincies gaan dat de komende tijd minutieus bijhouden.
Van de vrijgekomen stikstofruimte blijft de eerste 30 procent onbenut: zo moet de natuur voldoende kunnen herstellen. De overige 70 procent gaat naar de bouw.
Twee soorten bouwprojecten krijgen prioriteit: de woningbouw en zeven grote infrastructuurprojecten om extra asfalt aan te leggen.
Akkoordje: En het kabinet had meer goed nieuws. Gisteravond werd een akkoord gesloten over de stikstofproblematiek met het merendeel van de land- en tuinbouwersorganisaties die maandag waren uitgenodigd voor het ontbijt op het Catshuis. Daarbij zit ook de grootste boerenlobbyclub, LTO.
Niet te stoppen: Maar daarmee is de onvrede niet weg. Gisteravond trokken alweer boeren naar het Binnenhof, vandaag komen ze samen met de bouwsector verspreid over het land opnieuw in actie. Een fors deel van de boeren is allesbehalve tevreden met de overheidsplannen, schrijft Karel Smouter in NRC, en bijna niemand spreekt Farmers Defence Force nog tegen. Ook opvallend: juist jonge boeren gaan voorop in het radicale verzet, meldt Trouw. Van hen ontkent 80 procent dat er een stikstofprobleem is en de steun voor harde acties is onder die groep het grootst.
WAT WIJ LEZEN:
Een beetje integer: Reiskostenvergoedingen, wachtgeld, de eeuwige schijn van belangenverstrengeling. Er wordt van alles verwacht van de nieuwe integriteitsadviseur die de Tweede Kamer die Kamervoorzitter Khadija Arib onlangs aankondigde om Kamerleden bij te staan in prangende integriteitskwesties. Belangrijke zaken die een hard oordeel verdienen, géén vrijwilliger die niet eens een boete kan uitdelen, schrijft Peter Rehwinkel, oud-Eerste en Tweede Kamerlid en voormalig burgemeester van Groningen.
Wopke doesn’t care: En Vrij Nederland komt, op de dag van het nieuws over zijn gebrekkige overleg met de Kamer, met een uitgebreid profiel van Wopke Hoekstra. Met daarin onder meer een gespeeld-nonchalante Hoekstra over de onvermijdelijke vraag of het beruchte miljardenfonds nu zijn idee was of dat van collega Eric Wiebes (Economische Zaken, VVD): „Who fucking cares wie het idee claimt?”
Quote van de dag
„De fractie GO bestaat niet!”
Marjolein Faber, PVV-fractieleider in de Eerste Kamer, windt zich tijdens een senaatsdebat op over Henk Otten, die niet meer als ‘fractie Otten’ door het leven wil gaan en zichzelf als GO aanduidt. Dat was tegen de regels, vond Faber. Maar de voorzitter gaf haar ongelijk: Otten mag zichzelf noemen zoals hij wil.
Correctie: Gisteren schreef ik dat Mark den Oever, de boerenvoorman die de aandacht trok met zijn verwijzing naar de Jodenvervolging, namens Farmers Defence Force aanwezig was op het boerenontbijt op het Catshuis. Dat klopt niet: dat was een collega.