Tags
Nieuwe liberale wereldorde (Column Rob de Wijk, opinie/Trouw, 14 juli)
# De rode lijn was in alle papers helder. Of het nu ging om de euro, defensie of de toekomst van de Unie, de conclusie was dat de burger beschermd moet worden tegen de uitwassen van de globalisering, dreigingen van buiten en nieuwe economische en monetaire crises. Al die uitdagingen vereisen meer samenwerking.
Dit is een volledig juiste stellingname, al zullen de eurosceptici direct beweren dat ‘meer samenwerking’ ook een sterkere EU betekent en minder soevereiniteit van de lidstaten. Maar dat is simpelweg gezegd populisme omdat dat ‘dat feit’ geen feit is maar een mening, en eigenlijk dat niet eens want een drogredenering. In de Kamer werd in de laatste week voor het reces Baudet nog op de vingers getikt door GPV door te wijzen op een vóóronderstelling, en dus de stelling van FVD dat de EU niet te hervormen valt. GPV had gelijk. Er is dus meer samenwerking nodig, zonder dat er meer institutionele macht naar de EU gaat.
# Het nieuwe vertrouwen in de Unie is ook het gevolg van de vrees dat door Brexit en Trump de pijlers onder de liberale wereldorde worden weggeslagen. Engeland en Amerika leiden niet meer, maat zijn vooral met zichzelf bezig. Het zijn bovendien onmiskenbare tekenen van westers machtsverval.
Het is overdreven te stellen dat de ‘pijlers onder de liberale wereldorde worden weggeslagen’, want daarvan is geen sprake. Er treedt verandering in omdat Brexit en Trump al aantonen dat de politieke macht al aan het wankelen was, maar vergeten wordt dan dat de westerse dominantie eigen alleen door economische macht wordt geschraagd en niet door politieke machthebbers. Wel behoort het primaat bij de politiek te liggen, maar de economische basisinfrastructuur is bepalend. En de EU – ook zonder het VK – zal de feitelijk maar potentieel machtigste blok ter wereld blijven, omdat het wat bevolkingsomvang groter dan de VS is en China nog niet nummer 1 staat in ‘staat van welvaart en interne stabiliteit’; de VS en China staan wat dat betreft op de zelfde hoogte van verval. Alleen in exportcijfers. Maar overduidelijk is dat de wereldverhoudingen aan het wijzigen zijn. En niemand kan nu voorspellen hoe de verhoudingen over een tien jaar zullen uitpakken. Wel is duidelijk dat het representatieve democratische bestel door Brexit en Trump een volledige ineenstorting tegemoet gaan en dat de westerse democratie intern moet worden aangepast.
# Handelsverdragen met andere delen van de wereld tonen bovendien de onverbiddelijkheid aan van de ijzeren wet dat het handelsvolume afneemt naarmate de handel met verder gelegen landen wordt [op]gevoerd. De Britse justitieminister David Lindington constateerde deze week daarom terecht dat het op handen zijnde handelsakkoord met de Amerikanen geen rechtvaardiging is voor het verlaten van de Europese Unie. Het gevolg is dat de Britten zich voor het overleven van de eigen industrie en financiële sector mogelijk noodgedwongen aan China moeten uitleveren. Dat kan ook verklaren waarom de afgelopen maanden de Chinese investeringen in Groot-Brittannië zijn gestegen.
Uit deze passage kan worden opgemaakt dat er behalve een economische ijzeren wet ook de oudere IJzeren Wet van Michels, van de oligarchie, het bureaucratisch regime in handen van weinigen, geldt.[1] Wellicht dat de economische ijzeren wet logisch voortvloeit uit de genoemde ‘nieuwe ijzeren wet’ van economisch verkeer en handelsverdragen.
# Het belangrijkste is echter dat het nieuwe optimisme van de Unie aantoont dat het wel meevalt met het door Trump voorspelde ondergang van het Avondland. Onder druk van Trump en Brexit is de Unie zichzelf aan het heruitvinden en samen met Japan en China wordt een nieuwe liberale wereldorde uit de grond gestampt.
De stelling dat het ‘wel meevalt’ met het door Trump voorspelde ondergang van het Avondland is dubbelzinnig, want minstens voor tweeërlei uitleg vatbaar. Dubbelzinnig omdat Trump zelf het voorbeeld was en is van het ondergaan van het Avondland omdat hij helemaal niet verkozen had mogen worden. De wereld heeft nog nooit zo’n warhoofd als president van het machtigste land meegemaakt. Het zegt dus alles over de rationale van het kiezende electoraat. Maar het collectieve onderbewuste van de Amerikaanse bevolking heeft ervoor gezorgd dat er iemand werd genoemd die onbewust tot ontzetting en tot structurele hervorming van Amerikaanse bestel zou zorgen. Democratisch is het westen langs de rand van de afgrond gegaan door twee foutieve besluiten (Brexit & Trump), waarmee de mythe dat de bevolking altijd gelijk heeft ontzenuwd is geworden, ofwel gefalsificeerd.
Het ‘zelfherstellend’ vermogen van het Avondland was en is echter nog steeds krachtig genoeg om de EU weer nieuw leven en elan in te blazen, omdat het nu steeds meer het electoraat is dat de dienst uitmaakt. Met de huidige sociale media zullen de politici steeds meer op hun nummer worden gezet. En dat is maar goed ook omdat de oude wereldorde bestond uit de oligarchie van de machtigen en dat geheel tegen democratische openheid en transparantie in. Die oude orde moest het wel afleggen tegen de nieuwe tegenkrachten. En daarmee is de mondiale rechtvaardigheid gediend.
[1] https://www.bronso.nl/blog/sociologie/de-ijzeren-wet-van-robert-michels