Dood door overwerken: jonge Koreanen in opstand tegen megalange werkdagen (Raphael Rashid, Analyse/fd, 15-8-23)
Hard werken zit ingebakken in de Zuid-Koreaanse samenleving. Maar toen de overheid voorstelde om de werkweek uit te breiden naar 69 uur, staken millennials en gen Z er een stokje voor. Het verzet tegen de traditionele werkcultuur groeit.
In het kort:
- Koreaanse regering stond op het punt nog langere werkweken in het land toe te staan.
- Dat leidde tot een storm van protest van vooral de jongere generaties Koreanen die het niet langer op wilden brengen.
- De regering haalde bakzeil, een mogelijke cultuuromslag van de extreme werktraditie hangt in de lucht.
‘Het was voor mij normaal geworden dat ik werkte tijdens mijn vakanties en in het weekend’, vertelt Lee Sang-hyuk (35). Hij was in dienst bij een groot farmaceutisch bedrijf in de buurt van Seoul, waar overwerken aan de orde van de dag was. ‘Gaandeweg realiseerde ik me dat mijn levenskwaliteit en gezondheid er door de overuren op achteruit gingen. Ik had nooit energie en verwaarloosde mijn persoonlijke relaties.’
Hij kreeg rugpijn van alle uren dat hij achter zijn bureau zat, en werd angstig en lusteloos. ‘De paar keren dat ik met mijn vrienden kon afspreken, kon ik daar niet eens van genieten, doordat ik alleen maar aan mijn werk moest denken’, vertelt hij. ‘Ik dacht dat het aan mij lag.’
Uiteindelijk deed Lee wat ooit als ondenkbaar gold in de Zuid-Koreaanse cultuur waarin lange werkdagen worden aangemoedigd: hij nam ontslag.
‘Ik realiseerde me dat mijn levenskwaliteit en gezondheid er door de overuren op achteruit gingen. Ik had nooit energie en verwaarloosde mijn persoonlijke relaties.’ ~ Lee Sang-hyuk, nam ontslag bij zijn werkgever
Lee is niet de enige. Zijn keuze is tekenend voor een bredere ontwikkeling in Zuid-Korea: een generatie van vastberaden jongeren komt in opstand tegen de verstikkende greep van de strenge werkcultuur. Millennials en gen Z, die in Zuid-Korea de ‘MZ-generatie’ worden genoemd, vormen de voorhoede van een mogelijke omwenteling van de nationale werkcultuur.
De druppel
In maart kwam de druppel die de emmer deed overlopen. Toen stelde de regering voor om de regels voor werkuren te herzien en een werkweek van 69 uur toe te staan. Onder de huidige wet mogen bedrijven een werkweek van 40 uur hanteren en maximaal 12 overuren toelaten, uitzonderingen daargelaten.
Het plan werd gepresenteerd als een ‘oplossing voor de uitdagingen op de arbeidsmarkt’. Het zou bedrijven flexibiliteit bieden door hen in staat te stellen gemiddelde werkuren over langere perioden te berekenen. President Yoon Suk-yeol is een conservatief politicus die bekendstaat als een voorstander van het bedrijfsleven. Voordat hij president werd, stelde hij zelfs voor om mensen indien nodig 120 uur per week te laten werken.
Het plan werd ook verkocht als een manier om werkende vrouwen te ondersteunen. Vrouwen zouden meer overuren kunnen maken, die ze in de toekomst konden inwisselen voor vrije tijd. Die tijd zouden ze bijvoorbeeld kunnen besteden aan gezins- en zorgtaken (Zuid-Korea heeft het laagste geboortecijfer ter wereld).
‘Schaamteloos’
Maar jongeren, vakbonden en politici van de oppositie kwamen in opstand, waardoor de regering de beslissing moest heroverwegen. Een woordvoerder van de Democratische Partij van Korea, de belangrijkste oppositiepartij, noemde de regering van Yoon ‘schaamteloos’ en zei dat het land steeds meer begon te lijken op de ‘arbeidshel uit het verleden’.
Jonge werknemers demonstreerden tegen een ‘onverantwoordelijk en onmenselijk beleid dat niet aansluit bij de realiteit’. Ook op sociale media kreeg het voorstel veel kritiek.
De regering leek snel terug te krabbelen en Kim Eun-hye, de perschef van Yoon, beloofde om in de toekomst beter te luisteren naar de mening van werknemers, vooral die van de MZ-generatie. Er is echter nog geen vervangend beleid voorgesteld, en de angst bestaat dat het voorstel later dit jaar in een andere vorm weer zal terugkeren.
Toegewijd aan het bedrijf
Zuid-Korea kent een van de langste werkdagen van landen in de geïndustrialiseerde wereld. Dit wordt vaak gezien als een erfenis van de opmerkelijke economische groei die het land heeft doorgemaakt. Historisch gezien bleven mensen tot hun pensioen bij één bedrijf werken, omdat dit werkzekerheid en inkomensgarantie bood. In ruil hiervoor werd doorgaans verwacht dat werknemers lange dagen maakten en zich toegewijd toonden aan het bedrijf.
‘Dat idee is nog springlevend’, zegt Lee over de generatie van zijn ouders, die nog altijd gelooft dat je jezelf voor je familie en land moet opofferen. ‘In het begin zeiden mijn ouders dat ik me erdoorheen moest slepen, voor mijn carrière. Maar toen ik uiteindelijk koos om te vertrekken, steunden ze me en vonden ze dat ik een dappere keuze had gemaakt.’
Belangrijkste doodsoorzaak
Te lange werkdagen worden in Zuid-Korea in verband gebracht met een verhoogd risico op zelfdoding. Dit is de belangrijkste doodsoorzaak onder mensen tussen de 10 en 39 jaar.
‘Jongeren hebben ondervonden hoe schadelijk lange werkdagen kunnen zijn’, aldus Kim Ji-hyun, hoofd beleid van de Youth Community Union, een activistische groep die pleit voor betere werkomstandigheden voor jongvolwassenen. ‘Ze realiseren zich dat ze als werknemers niet altijd de voordelen plukken van de winsten van het bedrijf, hoe hard ze ook werken.’
Jongeren worden steeds terughoudender om zich voor langere tijd aan één bedrijf te binden, vooral gezien de stijgende kosten van levensonderhoud. Uit een enquête van JobKorea, een informatieportaal over banen, blijkt dat 55 procent van de werknemers van de MZ-generatie geen managementfunctie nastreeft. 47 procent zegt zich voor te bereiden op de overstap naar een ander bedrijf.
‘Ze hebben misschien familieleden, kennissen of vrienden die in hun eentje moeten zien te overleven, ook nadat ze ziek zijn geworden door te veel over te werken. Het is meer dan logisch dat ze ertegen protesteren. Ze weten dat het verkeerd is,’ zegt Kim.
‘Ik moest vierentwintig uur per dag beschikbaar zijn om internationale zaken te regelen. Ik was mezelf kwijtgeraakt’ ~ Lee Myung-ha, kreeg nooit betaald voor extra taken en koos andere baan
Lee Myung-ha (36) werkte voor een overheidsinstantie en moest vaak vierentwintig uur per dag beschikbaar zijn om internationale zaken te regelen. Ze werkte soms tot vier uur ’s nachts en had het gevoel dat ze op ieder moment moest bewijzen dat ze haar best deed. ‘Ik had het gevoel dat ik mezelf was kwijtgeraakt’, vertelt ze. Als jongste lid van haar team werd ook van haar verwacht dat ze aanvullende, tijdrovende taken op zich nam, zoals het organiseren van verjaardagsfeestjes en het beheer van kantoorartikelen. Ze vertelt dat ze nooit voor deze extra taken betaald kreeg.
Geen loon voor overuren
Uit een enquête van Gapjil 119, een burgerorganisatie die campagne voert tegen machtsmisbruik en mishandeling op het werk, blijkt dat 59 procent van de deelnemers niet voor hun overuren betaald krijgt. ‘Afgezien van grensoverschrijdend gedrag op de werkvloer gaan de meeste vragen die we krijgen over lonen en werktijden’, zegt Oh Jin-ho, uitvoerend directeur van Gapjil 119.
Hij benadrukt dat er geen wettelijke verplichting is om gewerkte uren nauwkeurig bij te houden. Dat geldt in het bijzonder voor werknemers die een contract hebben met een ‘dekkend loonsysteem’, waarin overuren worden verrekend in het salaris. Binnen dit systeem is er volgens hem veel ruimte voor misbruik: werkgevers vragen hun werknemers extra uren te draaien, en die kunnen dat moeilijk weigeren. ‘En hoewel het onder de Koreaanse arbeidswetgeving verplicht is om voor overuren anderhalf keer het normale loon te betalen, gebeurt dat in de praktijk vaak niet’, vertelt Oh.
‘Dood door overwerk’
Volgens Oh staat het uitbreiden van de werkweek naar 69 uur gelijk aan het wettelijk bevorderen van dood door overwerk. Officieel eist die doodsoorzaak zo’n vijfhonderd levens per jaar, maar waarschijnlijk ligt het werkelijke cijfer hoger.
Politici zijn het nog niet eens over hoe ze kunnen voorkomen dat het huidige loonsysteem wordt misbruikt. Ondertussen roepen actievoerders op tot afschaffing. Uit een recent onderzoek van het Zuid-Koreaanse ministerie van Arbeid blijkt dat jongeren het liefst 42 uur per week willen werken. Bijna de helft van de deelnemers van de MZ-generatie zou geen baan aannemen waarvoor ze meer uren moeten werken dan ze willen, zelfs als ze voor de extra uren worden betaald.
Een ambtenaar van het ministerie van arbeid zegt dat de regering de bezorgdheid van het publiek erkent en door verschillende sectoren is benaderd. ‘We zullen ook een landelijke enquête uitvoeren en focusgroepen houden, en we zijn van plan later dit jaar een uitgebreid, herzien plan aan te kondigen voor het urensysteem’, aldus de ambtenaar.
Voldoende rust
Lee Myung-ha werkt nu dertig uur per week als manager in een wijnwinkel in Seoul. Sinds het opzeggen van haar kantoorbaan haalt ze plezier uit nieuwe dingen. ‘Ik kan nu makkelijker op vakantie, ik heb tijd om met mijn vrienden af te spreken en nieuwe dingen te leren’, zegt ze. Ze geeft wel toe dat dit alleen kan doordat ze geld bespaart door nog bij haar ouders te wonen.
Lee Sang-hyuk, die nu een apotheek runt in Bucheon, vlak bij Seoul, zegt dat een evenwichtig leven essentieel is. Hij gelooft dat Zuid-Korea een efficiëntere werkcultuur nodig heeft om op de wereldmarkt te kunnen blijven concurreren. ‘De eerste stap is dat de werktijden worden teruggedraaid, zodat werknemers voldoende rust krijgen,’ zegt hij. ‘Als je gezond en gelukkig bent, heb je controle over je eigen leven.’
Dit artikel werd geselecteerd en vertaald in samenwerking met 360 Magazine.
[Bron: The Guardian/Vertaler: IJsbrand van Veelen]