Tags
Menno Snel: geknipt voor de post, toch gesneuveld (Laurens Berentsen, Politiek/fd, 19-12-19)
In het kort:
- Snel wist waar hij twee jaar geleden aan begon.
- Hij besefte dat hij niet even orde op zaken zou stellen bij de Belastingdienst.
- Een tekortkoming die Snel persoonlijk valt aan te rekenen, is een gebrek aan inlevingsvermogen.
(…)
Politieke bedrijf
De partijkaart was nieuw, maar een onbekende in Den Haag was Snel zeker niet toen hij toetrad tot het derde kabinet-Rutte. Als plaatsvervangend directeur-generaal fiscale zaken op Financiën leerde hij tussen 1995 en 2009 het politieke bedrijf van nabij kennen. In 2005 zat hij dicht bij het vuur toen toenmalig staatssecretaris Joop Wijn (CDA) het toeslagensysteem invoerde dat zo fraudegevoelig bleek – en dat Snel nu fataal is geworden.
Hier wordt de feitelijke oorzaak genoemd van een falend politiek bestel, dat vanwege machtsbelangen een onmogelijke constructie aan de politiek heeft opgedrongen waar de hele Kamer nog ingetrapt is ook, door met name de kleine partijen (SGP en Van Haga) die meenden mee te moeten gaan met het oppositionele front. Ook Omtzigt (CDA) kon en durfde dus geen druk blijven uitoefenen om Snel te dwingen echt orde op zaken te stellen; lafheid dus van de CDA’er. Wie wordt er niet kotsmisselijk van dit bestel?
(…)
Zwaarste baan
In 2017 leek Snel geknipt voor de zwaarste baan op Financiën, en dat was hij misschien ook wel. Hij combineerde inhoudelijke kennis en ervaring op het departement met de diplomatieke kwaliteiten die onmisbaar zijn in Washington. Zijn D66-lidmaatschap was een moetje, zonder de consequentie van partijpolitieke vooringenomenheid. De econoom is wars van uiterlijk vertoon. ‘Ik ben niet overdreven ambitieus’, zei hij in het FD toen hij aan de slag ging bij het IMF. ‘Maar als ik me ergens in vastbijt, vind ik het leuk om daarmee aan de gang te gaan, dat wel.’
Als Snel niet was gesneuveld op de weerbarstige toeslagen, was dat een ander overkomen. In de politieke arena rollen nu eenmaal koppen als problemen blijven doorzeuren. Een tekortkoming die Snel persoonlijk valt aan te rekenen, is een gebrek aan inlevingsvermogen. De opmerking, in zijn laatste toeslagendebat, dat gedupeerde ouders zich moesten melden bij de belastingtelefoon, getuigde daar pijnlijk van. Maar of hij met meer empathie langer staatssecretaris was geweest, is gezien de hardnekkigheid van de problemen bij de fiscus zeer de vraag.
Ook deze passage is het bewijs van een doorgeslagen politiek-ambtelijke cultuur die door en door verrot is en net als in andere westerse landen z’n langste tijd heeft gehad omdat de bestuurlijke cultuur negentiende-eeuws genoemd mag worden, en het publiek inmiddels om andere dienstverlening roept. Volop werk aan de winkel in de wetenschapstak van de bestuurskunde.
Toeslagensysteem is onvermijdelijk struikelblok
Het systeem van de inkomenstoeslagen is onwerkbaar. Niet omdat de Belastingdienst geen geld kan uitkeren; voorlopige en definitieve teruggaven behoren tot het vaste repertoire van de dienst. Maar de systematiek van de toeslagen is het andere uiterste. Toeslagen worden als voorschot uitgekeerd op de blauwe ogen van de aanvragers. Achteraf moet worden gecontroleerd of dat terecht was. Als dat niet het geval is, dient te veel voorgeschoten geld te worden teruggevorderd. Het laat zich raden dat dit in veel gevallen al is uitgegeven. De commissie-Donner, die onderzoek deed naar de affaire met de kinderopvangtoeslag, constateert dat de verantwoordelijkheid voor de juistheid van de aanvragen voor toeslagen eenzijdig bij de ontvangers is gelegd. Die zijn administratief niet altijd even goed onderlegd, terwijl dit wel wordt verondersteld. De roep om een eenvoudiger en minder foutengevoelig systeem klinkt al meer dan tien jaar. Maar het begin van een oplossing is nog niet in zicht.
Kortom, het is de centrale CDA’er als volksvertegenwoordiger Omtzigt niet gelukt om achter de schermen iets beters op te tuigen, terwijl hij daartoe de aangewezen man was. Ook het CDA kan blunderen, evenals de huidige oppositie.