Tags
Rutte: relschoppers liefst persoonlijk in elkaar slaan (NRC, In het nieuws/nrc.nl, 12-1-19)
Borstvoeding voor de democratie (Caroline de Gruyter, In het nieuws/nrc.nl, 12-1-19)
Om met het laatste artikel te beginnen, schetst de columniste in een schitterend betoog wat de beroemde democratiedenker en politiek theoreticus Alexis de Toqueville (29 juli 1805 -1859) zei over een volwassen democratie: ‘burgers zich in [de toenmalige] aristocratische maatschappijen niet hoeven organiseren – er ís al een kader, met duidelijke hiërarchie en rolverdeling, waarin iedereen zijn plaats heeft. Maar in een democratie, waarin burgers bevrijd zijn van die knellende banden, staat iedereen op zichzelf [en zeker waar kerken en vaste patronen in de verzuilde samenleving zijn weggevallen]. Daarom wordt het Noorse model van een moderne opvoedingszelfhulpgroepen aangehaald dat ons tot lering kan strekken:
“Kersverse moeders in Noorwegen worden ingedeeld in een ‘borstvoedingsgroep’, met andere moeders. Dat wordt gestimuleerd door de overheid. Maar die groepen worden gerund door moeders zelf. ‘Ammehjelpen’, heet dit fenomeen. Zo’n groep, een dwarsdoorsnee van de samenleving, gaat een leven lang mee. De vrouwen helpen elkaar aan werk, skiën samen en regelen activiteiten voor elkaars kinderen tot ze de deur uit gaan. Kinderen maken dus óók deel uit van dit informele netwerk.
Van die netwerken zijn er in Noorwegen talloze. Ze zijn onzichtbaar en vanzelfsprekend. Buitenstaanders komen er amper tussen. Een Noorse die uit het buitenland terugkeerde met kleine kinderen en zich bij de groep van een vriendin wilde aansluiten, werd geweigerd.”
Geen wonder dat dit land als hoogste scoort als het voorbeeld van moderne democratie:
“Noorwegen is volgens de Democratie-Index van The Economist de beste democratie ter wereld. Noren hebben meer vertrouwen in de democratie dan wie ook. En dat heeft iets te maken met dat ‘Ammehjelpen’. Alexis de Tocqueville schreef in Democratie in Amerika dat burgers zich in aristocratische maatschappijen niet hoeven organiseren – er ís al een kader, met duidelijke hiërarchie en rolverdeling, waarin iedereen zijn plaats heeft. Maar in een democratie, waarin burgers bevrijd zijn van die knellende banden, staat iedereen op zichzelf. „Als burgers in een democratie niet leren elkaar te helpen,” schreef Tocqueville, „vervallen ze in onvermogen.” De overheid kan niet overal voor zorgen. „Daarom moeten, in democratieën, verenigingen de plek innemen van de machtige lords van vroeger, die vanwege de gelijkheid van kansen uitgeschakeld zijn.”
En wordt ook een verband gelegd met de gele hesjes in Frankijk, al moet worden afgewacht of niet hetzelfde lot op de loer ligt als de ‘Occupy’-beweging van vele jaren terug en een stille dood gestorven, vanwege een gebrek aan leidersfiguren en een vast omlijnd politieke agenda:
“Kijk nu naar de gele hesjes in Frankrijk – niet naar de extremisten en criminelen die de beweging hebben gekaapt, maar de kleine burgers op de kruispunten. Velen zeggen dat ze daar ‘nieuwe familie’ hebben gevonden. Ze praten, ze eten samen, stoken vuurtjes, doen om beurten boodschappen. Sommigen hebben samen kerst gevierd. Er is zelfs een huwelijk uit voortgekomen. Vroeger, toen mensen naar de kerk en padvinderij gingen, was zulke sociale cohesie doodgewoon. Velen missen dat nu. Vanwege de contacten. Vanwege de maatschappelijke bedding die het gaf. Tocqueville: in een democratie is de mens zwak, want hij staat er alleen voor.”
En dan wordt een mooie brug geslagen naar een terzake doend boek dat handelt over het herscheppen van een nieuwe balans:
“Iemand die dat goed kan uitleggen, is de Canadese hoogleraar Henry Mintzberg. Na 1989, schrijft hij in het boek Rebalancing Society (gratis downloadbaar), zijn Europese samenlevingen uit balans geraakt. Voorheen waren markt, overheid én de informele sector waar Tocqueville zoveel belang aan hechtte, redelijk in evenwicht – een kruk op drie poten. De staat hield de markt in toom, anders zou het communisme ook hier voet aan de grond krijgen. Maar in 1989 gingen de remmen los. Het kapitalisme had ‘gewonnen’. In veel landen is de markt nu even machtig als de staat destijds in het Oostblok was.”
Maar hier wordt vergeten om de multinationals als nieuwe factor te zien die veel machtiger zijn dan de traditionele staat die we allemaal kennen en daarom die staten wegspelen om de meest lucratieve contracten.
De auteur merkt vervolgens op dat “Maar alles wat noch tot de markt, noch tot de staat hoort, is in het verdomhoekje geraakt.” Maar dat is maar ten dele waar omdat markt en staat de koppen van jut zijn geworden en de burgermaatschappij vanwege het pluriforme karakter ervan wat minder kwetsbaar, maar ook niet eenduidig is te omschrijven. Daarom is er sprake van een soort ‘niemandsland’, maar afgaande op het kabaal van Twitter en andere sociale media wordt er een behoorlijke veenbrand en zal het publiek binnen het publieke domein, nu zoekend naar eigentijdse oplossingsmodules, wel uitkomen met een gerichte oplossing, al zal dat geen gele-hesjes-revolte zijn maar een moderne politieke samenwerking waar alleen constructief naar oplossingen wordt gezocht, zodat de valkuil van Occupy wordt vermeden.
“Amerika, zei Jimmy Carter deze week, is „een oligarchie met ongebreidelde corruptie”. Het lijkt in niets meer op de gezonde democratie vol clubs en burgerinitiatieven die Tocqueville ooit aantrof.“
Maar dat is ook te wijten aan het presidentschap van Trump die meent dat de staat als een BV kan worden bestuurd en wat is een fundamentele misvatting. Ik zie dus Amerika naar de afgrond afglijden en het huidige bestel afbreken, zodat er ruimte ontstaat voor een nieuwe vorm van democratie, te weten een directe democratie.
De beschouwing van De Gruyter wordt mooi en waardig afgesloten met nuttige typeringen:
Europese samenlevingen zijn minder ver heen. Die kunnen we in balans brengen. Openbaar bestuur moet weer respectabel worden, en bedrijven verantwoordelijk. Maar zonder sterke informele sector blijft het een kruk op twee poten. Die sector moet véél robuuster worden. Tafeltje-dekje, vrijwillige brandweer, milieugroepen, buurtcomités die vluchtelingen coachen en ja, borstvoedingsgroepen – geven niet alleen zin aan het leven, maar aan het hele democratische systeem.
Het gelijk is aan haar zijde!
Dan de bovenstaande trend doorgetrokken naar Rutte in dezelfde editie van de krant:
Premier Mark Rutte (VVD) zou relschoppers die met Oud en Nieuw hulpverleners bedreigen en mishandelen „het liefst allemaal persoonlijk in elkaar slaan”. Dat zei de minister-president vrijdag tijdens zijn wekelijkse persconferentie.
“Rutte uitte zijn frustratie over het geweld tegen politieagenten, brandweerlieden en ambulancepersoneel, dat bijvoorbeeld in Amsterdam verdubbelde ten opzichte van een jaar eerder. „Het was volstrekt onacceptabel. Het gaat om een kleine minderheid van elementen die doorgesnoven zijn en onder de alcohol zitten. Mijn handen jeuken soms ook om eigen rechter te gaan spelen.”
Hier past maar een reactie en dat is, zoals de titel van deze blog aangeeft, dat Rutte zijn denken moet aanpassen. Hij is als een ééndimensionaal premier aan het woord en dat kan gewoon niet. Het is voor hem een kwestie van ‘oog-om-oog, tand-om-tand’ en dus een ééndimensionale reactie. Hij moet door coaching worden getransformeerd naar een 3-dimensionale denkwijze, en stoer zeggen dat vanaf de volgende jaarwisseling géén brandweer, politie en ambulances beschikbaar zijn, omdat ze steeds in dezelfde hinderlagen lopen als in oorlogssituaties aan de orde is.
Dat is in een vreedzame samenleving een ónzinnige situatie en dat kan alleen afgestopt worden door via een campagne duidelijk te maken dat de burgerlijke verantwoordelijkheden weer in acht worden genomen en dat er alleen zo geen ongelukken zullen plaatsvinden.
Mochten die wel plaatsvinden, dan rijden de familieleden hun patiënt zelf naar het ziekenhuis omdat er geen ambulance beschikbaar wordt gesteld. Dat geldt ook voor politie- en mobiele eenheden, die klaarblijkelijk als een rode doek op de stier werken en dus zullen alle diensten die avond onbereikbaar zijn. De burgers blijven van elkaar af.
Laat de overheid het in de toekomst op deze manier aanpakken, met als tijdelijk ‘proefproject’ als proef op de som: dat er alleen zwaarder vuurwerk door professionals wordt afgeschoten en dus in een beschermde omgeving. En als er toch ongelukken te betreuren zijn door illegaal vuurwerk, dan wordt de tijdelijke wet omgezet in een definitief wettelijk verbod voor vuurwerk tijdens de jaarwisseling.
En daarmee had de minister-president op een waardige wijze kunnen reageren op zijn persconferentie, maar dat heeft hij nagelaten. Hij voegt zich teveel naar het populistische gebral van de laatste tijden en jaren.
En de slotopmerking van het commentaar ter kennisgeving:
“In heel Nederland werden er bijna 9.000 incidenten gemeld bij de autoriteiten, een stijging van 10 procent ten opzichte van 2017. Dat liet Grapperhaus vrijdag weten aan de Tweede Kamer. (NRC)”
Verantwoordelijke burgers horen hun grenzen te kennen. De overheid laat nu met zich sollen.
