Tags
Samenvatting en stelling: Omdat het landsbestuur van iedere natiestaat (in de EU iedere lidstaat, dat synoniem is met de natiestaat) zo complex is geworden vanwege de dito complexiteit van de maatschappij zelf, is ook de politiek in de vorm van de volksvertegenwoordiging veranderd, maar dat valt in geen enkel boek over de staatsinrichting te lezen en het publiek is daarom ook onkundig over die wijzigingen in het bestel. Deze benadering is ook nieuw, maar heb ik ontleend aan de onderstaande beschouwing in FD.
Het komt samenvattend op het volgende neer: zolang verkiezingsprogramma’s geschreven worden door verschillende minderheden tijdens besluitvormende congressen van diverse partijen, worden deze besluiten weer vervangen door compromissen als het om de formatie gaat van een nieuw kabinet en zeker als alle toekomstige kabinetten uit minimaal vier partijen bestaan, waardoor partijen ook ondergesneeuwd kunnen raken.
Op dat bekende verschijnsel bestaat maar één antwoord om toch de identiteit van coalitiepartners overeind te houden: constant persberichten uitsturen om uitleg te geven waarom een besluit is uitgevallen zoals het is uitgevallen. De ene keer verliest de grootste coalitiefractie A op thema B, terwijl de volgende keer wint van thema C.
Binnen de oude zuilenpolitiek tot aan de jaren ‘80 (laten we de fusie die leidde tot het CDA als omslag- of breekpunt nemen) verliep het politieke ‘spel’ dus helder en zichtbaar, maar na 1980 en vooral tijdens Paars 1 en 2 (1994-2002) is dat ‘toneel’ bijna onherkenbaar verdwenen.
En de breuk in de grote volkspartijen – die nu niet meer bestaan – trad op met de ‘nieuwkomer’ in de Tweede Kamer, LPF met 26 nieuwe zetels. Een parlementair precedent.
Dit betoog dient dus als verklaring tegen de achtergrond dat het politieke manoeuvreren in deze tijden zo ingewikkeld is geworden. Dat heeft z’n consequenties. In de eerste plaats dat er veel meer voorlichting noodzakelijk is geworden naar het publiek en dan niet alleen vanuit het kabinet, maar ook vanuit de fracties. Hoe meer persberichten en interviews in dagbladen hoe beter.
En in de tweede plaats, waar grote politieke onrust dreigt te ontstaan zoals nu de opstand in Frankrijk en de vraag of die beweging van Gele Hesjes ook zal overslaan naar andere lidstaten, direct in gesprek gaan met de opstandige burgers. Goed luisteren en ‘adequaat’ reageren op de redelijke verlangens van de ‘opponenten’.
In dit kader kan worden vastgesteld dat president Macron na het vorige weekend een kans heeft laten liggen omdat hij met niemand in gesprek is gegaan. Maar dat geldt voor alle lidstaten omdat overal de populisten in de kou zijn blijven staan. Logisch van de oude politieke spelregels en strategieën door ze ‘links’ te laten liggen, maar hopeloos verouderd omdat het nu binnen de nieuwe politieke verhoudingen (vanwege de parlementaire versplintering) nieuwe spelregels moeten worden ontwikkeld.
Zoals ik gisteren heb uitgelegd is er met politieke creativiteit heel veel te bereiken, maar omdat de gevestigde politiek volkomen is vastgeroest in de gebruikelijke patronen waardoor nieuwe creativiteit bijna onmogelijk wordt gemaakt, blijft veel potentieel aan vernieuwende mogelijkheden onbenut. En bovendien staan de kwaliteitskranten vol met nieuwe ideeën op de opiniepagina’s, maar Kamerleden zijn te druk met overleggen om de krant te kunnen lezen. Zo simpel ligt dat.
Een andere stelling die ik nu zelf lanceer, vanwege mijn zeer regelmatig beluisteren van Kamerdebatten, is dat de helft van alle spreektijd volslagen overbodig is vanwege de herhalingen en Kamerleden die elkaar de vliegen afvangen. In dat klimaat moet ieder Kamerlid wel knettergek worden en dat zijn ze volgens mij ook allemaal. Uitzonderingen zijn op één hand te tellen.
Vandaar dat ik principieel partijloos ben geworden en ook niet meer deelneem aan verkiezingen omdat ik dit bestel van het verkiezen van ‘afgevaardigden’, zoals de Kamerleden ook werden aangesproken, niet meer voor mijn verantwoordelijkheid kan nemen. Dat bestel werkt niet meer, althans niet meer volgens mijn normen van ordelijk en open en tevens transparant bestuur. Die is allerwege afwezig.
Tijd om over te gaan op de onderstaande analyse.
Buma schaart zich achter Gele Hesjes in wedstrijdje met Baudet (Lien van der Leij, de week/fd, 8-12-18)
Buma schaart zich achter de gele hesjes in wedstrijdje met Baudet om niet-gehoorde Nederlander
‘Thierry tegen de Kamer’ ronkte Forum voor Democratie (FvD) dinsdag op Twitter. Na weken aandringen was het partijleider Baudet gelukt om een Kamerdebat over het migratiepact van Marrakesh af te dwingen en dat zou de kiezer weten ook.
Achteraf ben ik verbaasd dat het zoveel moeite kostte om dit debat op de agenda te krijgen, maar ik moet Baudet teleurstellen met het bedroevende verloop van dat debat omdat het mijn inschatting is dat nu meer mensen onder het publiek ervan overtuigd zijn geraakt van de zinvolheid van het Marrakeshpact, dan ervoor. En bovendien moet ieder pact in de Kamer besproken worden. Punt uit.
Als eerste spreker ging Baudet dan ook meteen vol op het orgel. Met gevoel voor theater beëindigde hij zijn aanklacht tegen deze zogenaamde ‘reclamefolder voor mensensmokkelaars’ door onmiddellijk een motie van wantrouwen in te dienen tegen het kabinet. Hoogst ongebruikelijk, want de Kamerregels schrijven voor dat moties pas aan het einde van een debat worden ingediend. Dus nadat iedereen is gehoord en de verantwoordelijke bewindspersoon heeft kunnen reageren. Dat heeft geen zin, leek Baudet met zijn actie te willen benadrukken. Het kabinet luistert toch niet naar de burger.
Dat Baudet de gewoonte van Wilders heeft overgenomen om direct in eerste lezing een dergelijke motie in te dienen valt in deze tijd wel te begrijpen; alles wat tegen de oude regelmaat en orde indruist, is nu normaal geworden. Maar een motie die maar door twee fracties gesteund wordt op het totaal van 13 fracties is een duidelijke politieke inschattingsfout en Baudet bewijst hiermee in dromenland te leven.
Zijn motie kreeg alleen steun van de PVV. Ook Baudets oproep aan het kabinet om het VN-pact niet te ondersteunen haalde het niet. Het kabinet is immers al de sceptici tegemoetgekomen met een extra verklaring dat Nederland het pact niet bindend acht, zoals overigens in het pact zelf al meerdere malen staat.
Helaas spelen deze ‘rationaliteiten’ niet meer mee in dit tijdsgewricht van een factfree samenleving. Het is niet anders. En er zal ooit weer een gezond en logisch politiek bestel ontstaan, maar dat is pas bij de transitie naar een directe democratie.
Hamerstuk
Toch heeft FvD weer behendig het beeld weten neer te zetten van een onbetrouwbare Haagse elite. Steun aan het pact was immers een hamerstuk voordat Baudet het op de agenda zette. Het kabinet mag dan tegenwerpen dat er niets anders in staat dan waar Nederland al lang en breed voor heeft getekend, de gemiddelde Nederlander denkt daar anders over, dixit Baudet. ‘De stem van de bevolking dringt maar heel moeilijk door in Den Haag’, aldus de FvD-voorman vorige week in het praatprogramma RTL Late Night.
Niet ‘weer behendig het beeld weten neer te zetten’, maar gewoon in navolging van Wilders als zijn leermeester.
Dat vinden ook de gele hesjes die afgelopen zaterdag naar de hofstad kwamen om hun ongenoegen te uiten. De opkomst viel tegen, zeker in vergelijking met de Franse ‘gilets jaunes’ aan wie zij zich spiegelen, en ook de grieven gingen alle kanten op. Van pensioen tot Zwarte Piet, van ‘fake news’ tot afschaffing van het referendum, van achterblijvende koopkracht tot (inderdaad) het Marrakesh-pact.
Dat ‘de opkomst tegen viel’ is niet verbazingwekkend omdat je geen kopieergedrag moet tonen, aangezien alleen authentiek gedrag respect oproept bij de bevolking en om dat draagvlak gaat het. Bovendien werden programmapunten aangedragen die niets met het huidige conflict te maken hebben, zoals invoering van het basisinkomen, terwijl het gaat om open en transparante politiek. De bevolking is trouwens tegen het basisinkomen omdat het een onvoldragen idee is.
Geen indrukwekkende betoging dus. Maar wel een uiting van de onvrede en onmacht die veel ‘gewone’ Nederlanders voelen en waar populistische partijen op inspelen.’
Deze ‘uiting van de onvrede en onmacht’ weerspreekt ook alle opiniepeilingen en onderzoek naar tevredenheid onder de bevolking, als het om persoonlijk welbevinden gaat, maar de afkeer van de politiek wordt dus te weinig meegenomen in dat onderzoek en maakt het waardeloos.
Volksopstand dreigt
Maar niet alleen zij. Zo hekelde CDA-voorman Sybrand Buma aan de vooravond van de Kamerbehandeling van de klimaatwet opnieuw de ‘elite’ die op vergroening aandringt. Dat is makkelijk praten als je zelf in een gesubsidieerde Tesla rijdt, vond hij. ‘De elite maakt zich zorgen over het eind van de wereld, wij komen de maand niet door’, haalde hij de Franse actievoerders aan. De gele hesjes moeten kunnen aanschuiven bij de onderhandelingen over maatregelen tegen klimaatverandering, aldus Buma. Anders dreigt een volksopstand á la Frankrijk.
Ook onder de Gele Hesjes in Frankrijk bestaan grote meningsverschillen en is een gezamenlijk standpunt nog niet zo gemakkelijk te regelen zodat aanschuiven aan de klimaattafels bij ons nog niet zo eenvoudig zal zijn. Anderzijds is al her en der gewezen (Diederik Samsom) op de onduldbaarheid van de fossiele industrieën aan die tafels die het debat alleen maar zullen blokkeren. De aanzet is goed, maar de uitwerking zal op alle fronten falen. En daarover rept Buma met geen woord. Slecht leiderschap dus.
Dat liet GroenLinks-Kamerlid Tom van der Lee niet over zijn kant gaan. Waar blijft het voorstel van het CDA om de gele hesjes uit te nodigen, wilde hij van Buma’s partijgenoot Agnes Mulder weten. De boodschap was duidelijk: Buma wakkert de polarisatie aan om zich te profileren.
Zo werken nu eenmaal die politieke spelletjes, al zal Buma zich als oude rot in dat vak niet meer bewust zijn, en uitglijders zijn dus gemakkelijk gemaakt.
Zelf blijkt de CDA-politicus ook niet altijd een goede luisteraar. Zo stemde zijn fractie bij de begrotingsbehandeling tegen een voorstel van GroenLinks om de energiebelasting te verlagen. Die maatregel zou vooral lage inkomens helpen, maar moest gedekt worden door een hogere aanslag voor grotere verbruikers. Een eerste stap op weg naar de door Buma bepleite draagvlakverbreding voor de energietransitie kwam er dus niet, mede door zijn eigen partij.
Dat het CDA tijdens de begrotingsbehandeling ‘tegen een voorstel van GroenLinks om de energiebelasting te verlagen’ heeft gestemd, kan met de wijsheid achteraf en na de Gele Hesjes in Frankijk als een blunder worden beschouwd, een grotere blunder is het gebrek aan onderscheidingsvermogen door GroenLinks: er had onderscheid moeten worden gemaakt tussen belastingen/heffingen op fossiele brandstoffen, die natuurlijk torenhoog moeten worden om de duurzame energie te stimuleren en bevorderen. Politiek Den Haag blundert kortom doorlopend.
Studieschuld
Ook het pleidooi vanuit de eigen achterban om een stokje te steken voor de geplande renteverhoging op studieschuld kreeg geen gehoor. Buma heeft de motie van het CDA- partijcongres niet eens ingebracht tijdens het coalitieoverleg, liet hij voor het debat over de wetswijziging weten. Tot woede van de jongerenafdeling van zijn partij. De maatregel staat in het regeerakkoord en het CDA is goed voor zijn handtekening, aldus Buma.
Zie mijn opmerkingen in de Inleiding van deze blog. Een toekomstig politiek leider van welke fractie dan ook moet al deze aspecten van nieuw politiek functioneren ook helder en duidelijk voor het voetlicht kunnen brengen en is daarvan lichtjaren verwijderd.
blockquote>Daar is vast over nagedacht. De klimaatdoelstellingen staan immers ook in het regeerakkoord. In de kosten-batenanalyse die altijd ten grondslag ligt aan zulke overwegingen hebben de studenten het af moeten leggen tegen zaken die het CDA echt belangrijk vindt als het moet komen tot een uitruil binnen de coalitie. Voor wat, hoort wat. Of aardiger gezegd: een kwestie van geven en nemen.
‘Vast over nagedacht’? Mooi niet dus, vanwege de vastgeroeste prakrijk in de Kamer.
Paradoxaal
Zo is de situatie ietwat paradoxaal. Een partij die iets gedaan wil krijgen, moet bereid zijn tot het compromis. Maar intussen dreigt het politieke midden uit zicht te verdwijnen. Het debat schuift steeds meer op naar de uitersten. Politici voelen de drang om te scoren, zeker nu de Statenverkiezingen in het verschiet liggen.
Dit alles is onderdeel geworden van de nieuwe politieke verhoudingen waarop de fracties in de Kamer nog niet zijn geanticipeerd. Is ook erg moeilijk als je dagelijks (van dinsdag tot en met de donderdag) in die hectiek gevangen zit. Het voorlichtingswerk in het parlement (bij alle fracties) kan dus nog veel verbeterslagen maken. Die kom ik te weinig in de landelijke dagbladen tegen, want anders had ik er wel op gereageerd.
Daarin voelen de gele hesjes zich misschien in gehoord, maar uiteindelijk schieten zij er niets mee op. In feite past iedereen zo’n geel hesje, filosofeerde premier Rutte vrijdag. ‘Allemaal hebben wij zorgen over ontwikkelingen in de samenleving. Het is aan de politiek om daar zo goed mogelijk antwoord op te geven.’
Ook de Gele Hesjes zullen realistisch in hun politieke actie moeten staan en daarvan is – zoals ik in de inleiding al een voorbeeld noemde – geen sprake.
En dat zal niet gaan via opzwepende berichten via Twitter, hoe veel ze ook worden gedeeld. Geen woorden, maar daden. En dat betekent samenwerking, geen polarisatie.
Een waar woord: ‘hoe veel ze ook worden gedeeld’. Dat verschijnsel hebben we inmiddels al vaker gezien en gehoord, beginnend bij het referendum om de EU-grondwet en herhaald tijdens het referendum over Oekraïne. Hoe vaak tweets ook worden gedeeld, het zegt nul komma nul omdat het geen ‘waarde’ heeft dan alleen de behoefte aan openheid en transparantie. Maar die moeten met legale politieke en desnoods juridische (zoals Urgenda) middelen worden bevochten en dat vergeten de actievoeders.
AquariusPolitiek 