Stelling: Ditmaal een column van Caroline de Gruyter, waar vraagtekens bij mogelijk zijn. ik ben natuurlijk geen journalist en geen ervaringsdeskundige, maar wel een hoogst geïnteresseerde en een nauwkeurig lezer van kranten. Intuïtief gezien probeer ik te ervaren wat er aan de hand is. Mijn kanttekeningen bij deze column is dat het speculatief is en er geen feitelijke bewijzen worden aangedragen voor haar gelijk. Ik heb altijd in omgekeerde zin blogs geschreven over de Griekse regering onder Tsipras. Met name heeft Varoufakis het bloed onder de nagels van de Eurogroep vandaan gehaald. En dat hij daarmee alleen agressie onder zijn collega’s heeft opgeroepen, staat voor mij als een paal boven water. Dat argument vind ik sterker dan de tekst van De Gruyter. In de onderstaande column wordt eerst teruggegrepen op de eurogroeponderhandelingen met Cyprus in 2013, waarbij ik ervan uitga dat dit een waarheidsgetrouw verslag van toen was, want de gelijkenissen zijn zo evident dat het bijna op een verzonnen oefentoneelstuk lijkt.
De vernedering van Griekenland lag klaar (Column Caroline de Gruyter, Weekend/NRC Handelsblad, 25 juli)
Gaan wij in Europa tegenwoordig op zo’n bitte manier met elkaar om?
# Punt 1. De Duitse minister Schäuble, die middenin de nacht begint te krijsen over een exit uit de eurozone [waarom is dat in de andere kranten van dat moment niet verschenen?] (en daarna Sudoku gaat spelen op zijn iPad).
# Punt 2. IMF-chef Lagarde, die met nieuwe cijfers komt over de (on)houdbaarheid van de staatsschuld en haar eisen opschroeft.
# Punt 3. De ECB, die zegt dat hij de lopende noodcash-voorziening aan de banken stopzet als er geen deal komt.
# Punt 4. Een versgekozen regeringsleider, die gekrenkt wegloopt uit de onderhandelingen – en later, in tranen, akkoord gaat met keiharde crisismaatregelen die hij eerder verwierp.
# Punt 5. Euroministers van Financiën, die bijna unaniem zeggen dat een exit uit de eurozone geen ramp is.
# Punt 6. Een onwillig parlement, dat de maatregelen eerst afkeurt en na cosmetische veranderingen alsnog accepteert.
# Punt 7. De minister van Financiën, die na een paar maanden (en wat trips naar Moskou) alweer aftreedt.
# Punt 8. Een insider, die geschokt zegt dat “de Duitsers zich gedragen als kolonialen. Ze walsen over iedereen heen”.
# Punt 9. Bondskanselier Merkel, doe zegt dat het om “geopolitieke redenen” beter is dat het land in de eurozone is gebleven.
# Punt 10. En de euro-commentator, die blogt over “alweer een verprutste euro-reddingsoperatie”.
# Deze tien punten gaan niet over het Griekse bail-out-drama van afgelopen weken, dat velen met afgrijzen hebben gevolgd. Nee, ze gaan over de bail-out van Cyprus, in maart 2013 na dagenlange crisistoppen en eurogroepen en ze zijn gedestilleerd uit aantekeningen voor en uit artikelen in deze krant. Ze zijn interessant, omdat ze laten zien dat er wel degelijk een antwoord is op de vraag die zovelen zich sinds vorige week stellen, toen de Griekse premier Tsipras hardhandig het vel over de oren werd getrokken: gaan wij in Europa tegenwoordig op zo’n botte manier met elkaar om?
De vraag is of het wel waar is dat ‘we op zo’n botte manier met elkaar omgaan’. Want eerder heb ik – vijf kranten volgend – de indruk dat met name Varoufakis op een botte manier met zijn callegae is omgegaan. De communistisch georienteerde Tsipras en zijn collega Varoufakis was het er natuurlijk om te doen geweest om het ongelijk en het asociale karakter van het eurobeleid te bewijzen en zo lang mogelijk tegengas te geven aan de EU-machthebbers en in de eurogroep zelf. En dat de uiteindelijke top dan op een ‘botte’ manier in de beeldvorming verschijnt is dan niet de schuld van de noordelijke lidstaten maar van de Grieken zelf, die dat hebben uitgelokt. Of zat Tsipras klem tussen de grote meerderheid van zijn volk die in de euro en EU wilden blijven, en de collegae met wie hij rechtstreeks moest onderhandelen? Maar De Gruyter stelt er haar versie tegenover:
# Ja, dus. We zijn kort van memorie. Het scenario voor de Griekse grillade lag al klaar.’
Dit heeft mijns inziens niets met ‘kort van memorie’ te maken. Dat hetzelfde scenario zich al eerder heeft afgewikkeld, was een toevalsfactor, of misschien minder toevallig, omdat de tegenspelers in de eurogroep ook communisten waren. Dan gaat er bij mij direct een lichtje branden aangezien mogelijkerwijs sprake was van zowel een Cypriotische als Griekse communistische onderhandelingstechnieken. Het ging uiteindelijk om een slag tussen de neo-communisten van vandaag enerzijds en de kapitalistische EU-vertegenwoordigers anderzijds. De aloude ideologische machtsstrijd, waarvan wij westerlingen zo naïef waren om te denken dat deze met het neerhalen van de Muur verleden tijd was. Niet dus. Om zowel de Cypriotische als de Griekse nieuwkomers aan de onderhandelingstafel niet voor het hoofd te stoten hebben de onderhandelaars waarschijnlijk een maximale hoeveelheid beleefdheid en geduld opgebracht om de onderhandelingen al niet in de eerste fase tot mislukking te leiden.
En aangezien toen ook nog een nieuwe eurogroepvoorzitter Dijsselbloem was aangetreden, waren er vele ongewisse en onzekere factoren in het spel. In deze Cyprusonderhandelingen moest dus het onderhandelingswiel nog worden uitgevonden en dat kwam goed van pas toen dit jaar een soortgelijk onderhandelingsproces met de Grieken begon. Als ik De Gruyter was, zou ik de Cypriotische minister van Financiën, de huidige of in ieder geval degene die destijds aan tafel zat, uitnodigen voor een interview. Dan lezen wij wel of de assumptie van De Gruyter juist was of niet. Deze bewindsman kan dan ook bevraagd worden over de huidige omstandigheden en wat hij/zij ervan denkt. Verschillen de posities van beide landen? Als krantenlezer ben ik in ieder geval geïnteresseerd naar die visie.
# Het grootste verschil tussen Griekenland en Cyprus is de directe aanleiding voor de problemen: instortende megabanken op Cyprus, overheidsuitgaven en wanbestuur in Griekenland. Voor de rest lijken ze sprekend op elkaar. Brussel, Berlijn en de andere hoofdsteden kregen geen greep op deze eurolanden. Dus kozen de crediteuren, die de brand willen uittrappen voor ze grote landen (vooral Frankrijk) bereikt, voor hoog spel. Hun calculatie was: Cyprus en Griekenland zijn als piepkleine economieën beter af met euro dan zonder, omdat hun schulden in euro’s bij een exit vermenigvuldigen. Als puntje bij paaltje kwam zouden ze, alle tegeneisen en retoriek ten spijt, overstaggaan. Dat is exact wat er gebeurde.
# De communistische president van Cyprus vroeg zomer 2012 een bail-out. Omdat hervormingen en bezuinigingen hem niet bevielen, gaven eurolanden het onderhandelen met hem na een poos op. Toen er in voorjaar 2013 een nieuwe president was, de conservatief Anastasiades, werden ze hervat. Anastasiades toog hoopvol naar Brussel. Hij had ‘red lines’, waar hij als versgekozen leider niet overheen wilde. Zijn land was ongeveer failliet. Alle reserves waren op. Maar hij dacht dat de anderen hem zouden matsen. Hij was een good guy, de crisis was toch niet zijn schuld? Hij had het mis. De man werd uitgeperst als een citroen. Hij tekende alles, zelfs enorme kortingen voor bankrekeninghouders. Weinig meer van Cyprus gehoord, sindsdien.
(…)’
De conclusie luidt (zonder de slotalinea van deze column) dat er geen sprake is van een vernedering van welke debiteur dan ook, omdat hier sprake is van een politiek proces, waarbij de eurosceptische landen een steeds grotere rol krijgen en de meeste lidstaat parlementen zichzelf uitgeknepen voelen. Dat aspect komt in deze column helemaal niet voor. In feite worden de gewone standaardcriteria van het IMF aangehouden en dat betekent dat er voor geen enkel land een uitzonderingspositie bestaat. De eurogroep moet zich dus aan die harde zakelijke eisen houden omdat anders geen enkel hulpgeld zal worden binnengehaald voor de volgende aanvragen om noodhulp. Dat dit als ‘hard en asociaal’ overkomt en ook die beeldvorming in de pers wordt neergelegd, is een probleem voor het imago van de EU en daar zal men zich binnen de Commissie op moeten gaan bezinnen. Een ding is wel duidelijk: toekomstige afspraken om nieuwe hulp zullen steeds kritischer worden behandeld, tot er een moment aanbreekt dat de parlementen er een stokje voorsteken en er helemaal geen geld maar naar noodfondsen wordt overgemaakt. In die zin hebben alléén de populistische eurosceptici aan macht gewonnen en zij zijn dus verantwoordelijk voor het ogenschijnlijke asociale EU van vandaag. Iedere goede verstaander weet nu dat de begrotingsdiscipline op orde moet zijn en indien niet het geval, moet worden gebracht. Dat aspect vind ik bij De Gruyter niet terug helaas.
Via http://www.europa-nu.nl/id/virsdy7zmc4w/financiele_crisis_cyprus werd er aan Cyprus een kleine lening van €10 mrd verstrekt en dat is dus beduidend kleiner dan de hulp aan Griekenland. Bovendien bestond er een sterke verwevenheid tussen de Cypriotische banken en de Griekse, dus zodra Griekenland in de problemen kwam, betekende dat ook crisis bij de Cypriotische bank.
Via http://deredactie.be/cm/vrtnieuws/economie/Cyprus_crisis/1.1602503 ging het om een lening van €6 mrd.
http://www.nrc.nl/nieuws/2013/02/17/rechtse-anastasiades-op-voorsprong-verkiezingen-cyprus/: ‘Cyprus verkeert in een zware financiële crisis. Het land met minder dan een miljoen inwoners dreigt te bezwijken onder zijn schuldenlast en heeft de eurogroep vorig jaar juni om leningen gevraagd. Maar acht maanden later is er nog steeds geen akkoord. De lening van zeventien miljard die het land nodig heeft is voor de eurogroep niet zo hoog, maar voor Cyprus wel: het is evenveel als het bbp, waardoor de schuldenlast enorm zal stijgen als het land niet bezuinigt, schreef onze correspondent Caroline de Gruyter deze week in NRC Handelsblad:
“Tot nog toe heeft de trojka (Europese Centrale Bank, Europese Commissie en Internationaal Monetair Fonds) de Cyprioten niet zover gekregen. In december is de trojka gewoon gestopt met onderhandelen. Ze wacht nu tot de communistische president, Demetris Christofias, na de verkiezingen op 17 februari vertrekt. Met diens opvolger hopen ze snel een akkoord te sluiten.”
http://www.nrc.nl/handelsblad/van/2013/maart/25/akkoord-cyprus-mes-in-banksector-12635076
http://www.nrc.nl/nieuws/2013/03/23/deal-cyprus-en-tojka-is-rond-of-toch-niet-onduidelijkheid-alom/
http://www.nrc.nl/nieuws/2013/03/23/cyprus-vooruitgang-in-gesprekken-met-trojka-over-reddingsplan/
http://www.nrc.nl/nieuws/2013/03/23/president-cyprus-bespreekt-nieuw-reddingsplan-in-brussel/
http://www.nrc.nl/handelsblad/van/2013/maart/21/iedereen-in-de-eurogroep-heeft-nu-zijn-buik-vol-van-12633444 en vooral deze passage: ‘Maar de manier waarop de Cyprioten afgelopen dagen de euro én hun Russische cliëntèle aan boord probeerden te houden, en de afwijzing van een voorstel door het parlement in Nicosia wekken in Europese hoofdsteden groeiende irritatie.
‘Velen beseffen weer waarom zij Cyprus, Europa’s meest verziekte financiële centrum, nooit in de Europese Unie wilden hebben. En hoe vaak hebben ze sindsdien geen spijt gehad dat het gedeelde eiland in 2004 toch toetrad, omdat Griekenland anders de uitbreiding met alle tien kandidaatlanden had geblokkeerd. Daarom verzoent de eurozone zich snel met het idee dat Cyprus binnenkort vertrekt.
Mijn conclusie is dus dat de Cyprioten dezelfde spelletjes hebben gespeeld als de Grieken onder Tsopras/Varoufakis. Nu weten we dat ‘we’ daarmee korte metten mee moeten maken. Zonde van alle inzet en tijdsinvestering om met deze landen te onderhandelen. Dat is ons leergeld geweest. Wederom: geen sprake van vernederingen, maar uitgelokte zakelijkheid door de hulpvragers.
AquariusPolitiek 