Tags

In de proeftuin van de Italiaanse politiek rijst haarscherp ons rechtse voorland op (Column Jarl van der Ploeg, Ten Eerste/de Volkskrant, 27-4-24)

God, wat praat hij veel, dacht ik na drie kwartier. Als voormalig Rome-correspondent heb ik wel vaker geconstateerd dat Italiaans een zeer moeilijke taal moet zijn. Waarom zouden Italianen het anders de hele dag door oefenen? Maar deze Antonio Scurati, schrijver van de bejubelde romanreeks over Benito Mussolini, sloeg alles. Toen ik hem onlangs interviewde, bleef hij maar volzinnen spuien waarin de ene komma gevolgd werd door nog een komma, en daarna nog eentje.

Toen zijn televisiespeech ter ere van Bevrijdingsdag (in Italië op 25 april) deze week werd geannuleerd door de Italiaanse publieke omroep, ging ik er dus blind vanuit dat de lengte het probleem moest zijn. Maar het bleek de inhoud. Zijn toespraak stond zo vol kritiek op de radicaal-rechtse premier Giorgia Meloni, dat die werd gecensureerd.

In een ideale column zou ik u nu rustig uitleggen waarom dit relevant is, maar omdat onze hoofdredacteur hieronder een stuk van mijn ruimte heeft afgesnoept, duiken we gelijk de diepte in. Namelijk in het boek Het Italiaanse experiment. Daarin laten de Nederlandse historici Pepijn Corduwener en Arthur Weststeijn overtuigend zien dat Italië een politieke proeftuin is voor de rest van Europa. Omdat de kloof tussen burger en politiek er dieper is dan elders, speuren Italiaanse politici continu naar creatieve oplossingen om die kloof te dichten, met allemaal nieuwe bestuursvormen tot gevolg. Zo ontstond het fascisme ooit voor het eerst in Italië, net als het populisme van Berlusconi, enzovoorts.

Omdat die wet nog altijd geldt, weten we dat Geert Wilders slechts in de achterhoede van de huidige rechts-populistische golf opereert. De avant-garde bevindt zich zuidelijker, wat jammer is voor trotse Nederlanders, maar als voordeel heeft dat we het nodige kunnen leren van Italië.

Zo weten we dat iedereen die nu nog beweert dat het wel zal meevallen met bijvoorbeeld de publieke omroep, al over een paar maanden ongelijk krijgt. In Italië zeiden ze anderhalf jaar geleden namelijk precies hetzelfde en daar worden critici als Scurati nu dus openlijk gecensureerd.

Nog een les: zodra de radicaal-rechtse leider merkt dat het economisch en juridisch onhaalbaar is de asielinstroom tot nul te reduceren, zal hij/zij, om gezichtsverlies te voorkomen, de schuld volledig in de schoenen willen schuiven van links en ‘woke’. In eerste instantie gebeurt dat via tandeloze pesterijtjes (denk aan: aangifte tegen een oppositieleider). Later volgen serieuze wetsvoorstellen die als enig doel hebben het anti-woke-electoraat te paaien, zoals Meloni’s plan anti-abortusactivisten voortaan toegang te verschaffen tot abortusklinieken.

Het Italiaanse experiment is nog lang niet voltooid, maar de belangrijkste tussenconclusie is deze: de verkeerde kant beweeg je doorgaans op via veel kleine stapjes.

https://krant.volkskrant.nl/titles/volkskrant/7929/publications/2164/pages/2/articles/2029174/2/4