Tags
Het maakt voor Europa veel uit wie er straks in het Witte Huis komt (Barbara Noordermeer, Buitenland/fd, 15-1-24)
De voorverkiezingen in de Verenigde Staten gaan maandag van start als inwoners in de staat Iowa hun voorkeur uitspreken over de Republikeinse presidentskandidaten. De uitkomst van de verkiezingen kan grote gevolgen hebben voor Europa. Wat valt er te verwachten van het buitenlandbeleid van koplopers Nikki Haley, Ron DeSantis en Donald Trump?
In het kort:
- De Republikeinse presidentskandidaten stellen een buitenlandbeleid voor dat op veel vlakken breekt met dat van Biden.
- Oud-VN ambassadeur Nikki Haley staat het meest open voor internationale samenwerking.
- Zowel Trump als Florida-gouverneur DeSantis suggereren dat Europa op zichzelf is aangewezen.
Met de brandhaarden in het Midden-Oosten, de oorlog in Oekraïne en de spanningen met China wordt van de Verenigde Staten een actieve rol op het wereldtoneel verwacht. Democratisch president Joe Biden staat te boek als een voorstander van internationale samenwerking. Belangrijk voor Europa is dat hij financiële en militaire hulp aan Oekraïne bepleit en gelooft in de kracht van de Navo. Daarmee weet Europa zich verzekerd van Amerikaanse steun in het geval Poetin zich in het hoofd haalt verder op te trekken naar het Westen.
Maar als Biden op 5 november de presidentsverkiezingen verliest van zijn Republikeinse tegenstrever — een scenario dat op dit moment volgens de peilingen goed mogelijk is — dan kunnen de zaken er internationaal anders uit komen te zien. Hoe anders hangt af van welke Republikein er op het stembiljet komt te staan.
Trump en China
Van de drie belangrijkste Republikeinse presidentskandidaten is Donald Trump de enige met ervaring als commander-in-chief. Hij zat al vier jaar in het Witte Huis, gaf indertijd het bevel voor de aanval die ISIS-leider Abu Bakr al-Baghdadi doodde en kende de nucleaire codes. Zijn termijn laat zich door de experts samenvatten als chaos vanwege zijn onvoorspelbaarheid. Ook prees hij herhaaldelijk zijn relatie met autoritaire leiders als Poetin en de Noord-Koreaanse Kim Jong-un.
*De oude politiek verdwijnt in de westerse democratieën, maar het tragische van deze transitie is dat de keerzijde hiervan, de opkomende autocratieën, bepalend lijken te zijn geworden in de niet-westelijke wereld. Hebben de democratieën daarmee verloren, of komt er een onverwachte modus als oplossing?
‘Maar Trump behaalde ook internationaal succes. Hij sloot in 2020 tamelijk onverwacht de Abraham-akkoorden, een vredesovereenkomst tussen Israël en een aantal Arabische landen in het Midden-Oosten die de betrekkingen moest normaliseren en de deur naar verdere economische samenwerking opende.
Trump werd door zowel de Republikeinen als de Democraten geprezen om de stappen die hij zette om Amerika minder afhankelijk te maken van China, zoals de handelstarieven die hij instelde en waarover hij het met China aan de stok kreeg. Op dat America First-beleid borduurt Joe Biden als president verder. Hij stelde exportrestricties in op de meest geavanceerde chips. China hoeft onder geen van deze kandidaten te verwachten dat het Amerikaans beleid verandert ten opzichte van China’s economische en geopolitieke ambities.
En waar de volledig geflopte terugtrekking van militaire troepen uit Afghanistan in 2021 een smet op het blazoen van Biden is, bleef een dergelijke militaire blunder onder Trump uit. Zijn supporters prijzen hem omdat hij geen enkele oorlog begonnen is.
*Wat voor blunders kon Trump dan nog maken vergeleken bij doeners als zijn democratische tegenpool Biden? Beleidsmatig was Trump slechts een misthoorn met zijn populisme.
Het aanzien van de VS
‘Nikki Haley schermt tijdens haar campagne graag met haar twee jaar als ambassadeur bij de Verenigde Naties. Ze werd in die rol benoemd door toenmalig president Trump, al laat ze dat detail in de campagne weg, want ze koerst op (internationale) samenwerking en wil niet geassocieerd worden met de donkere kanten van het beleid van Trump.
Ron DeSantis heeft als gouverneur van de zuidelijke staat Florida vooral ervaring met het thema immigratie. DeSantis zegt op zijn eerste dag in het Witte Huis ‘wél de middelen vrij te maken om de muur af te bouwen’. Daarmee sneert hij richting Trump, wiens protegé hij ooit was. Trump beloofde ook een grensmuur met Mexico te realiseren, maar dat bleek een belofte die hij niet nakwam.
Uitgesproken pro-Israël
Alle drie de kandidaten zijn uitgesproken pro-Israël. Als president verplaatste Trump de Amerikaanse ambassade van Tel Aviv naar Jeruzalem. DeSantis ontmoette vorig jaar premier Netanyahu. Haley sprak zich eerder uit tegen een tweestatenoplossing.
*Deze uitgesproken pro-Israëlbeleid van alle drie de kandidaten blijft de grootste blunder van de Amerikaanse politiek. Vanwege die blinde vlek in de Amerikaansen politiek komt het ook niet en nooit meer goed met de enige juiste oplossing van een tweestatenbeleid.
‘Voor iedere dollar die presidenten aan buitenlands beleid willen besteden, is toestemming van het Amerikaanse Congres nodig. Dat kan een worsteling opleveren waar president Biden over mee kan praten. Zijn toezegging voor financiële hulp aan Oekraïne strandde voor de kerstvakantie in het Congres, omdat de Republikeinen er eisen aan verbinden.
*Overal ter wereld spelen binnen deze transitieperiode allerlei nieuwe en onbekende factoren mee in het bepalen van de nationale politiek. Er valt nog een andere, nieuw opkomende en dus verrassende – en verwarrende – ‘constante’ waar te nemen: alle nieuwe opkomende staten worden gedicteerd door autoritair geregeerde regeringsstelsels ofwel autocratieën, terwijl de westerse landen te kampen hebben met interne afbladderende, want regenteske regeringsvormen, die door ‘neoliberale’ marktmechanismen worden gedomineerd.
Maar aangezien kretologie daarin bepalend is geworden in plaats van rationele en rechtvaardige argumenten, zodat bijgevolg polarisatie en populisme de overhand hebben gekregen. Zodat ook te verwachten valt dat de nieuwe autocratieën als partijgebonden dictaturen het toch ‘uiteindelijk’ gaan afleggen tegenover de worstelende westerse democratieën die geen houding weten aan te nemen tegenover dat populisme. Het ‘wijsheidslicht’ van de 17e-eeuwse Verlichting is dus aan het verdwijnen. De nieuwe generaties schoolgangers zullen dus filosofisch stevig geworteld moeten worden opgeleid. Alléén daarmee kan het monster van het dictatoriale autocratisch denken bestreden worden.
Oorlog Oekraïne
‘Onzeker blijft hoe de Republikeinse kandidaten optreden richting Rusland, Oekraïne en lidmaatschap van de Navo. Trump claimt dat hij de oorlog tussen Oekraïne en Rusland binnen 24 uur kan beëindigen. Hoe precies, is onduidelijk. DeSantis heeft gezegd dat hij niet meer geld aan Oekraïne wil uitgeven en dat ‘Europa zich meer moet inzetten’. Alleen Haley vertelt kiezers dat veiligheid in Europa ook een groot Amerikaans goed is en wil de hulp aan Oekraïne voortzetten.
Voor het opzeggen van het Navo-lidmaatschap is een twee derde meerderheid in de Senaat nodig. Of Trump en DeSantis het lidmaatschap van de VS in stand houden, valt nog te bezien. Bovendien kunnen zij het bondgenootschap ook schade toebrengen voor er een stemming plaatsvindt.
In het tijdschrift The Atlantic schetsen Navo-experts het beeld dat wanneer een president de indruk wekt dat Amerika niet militair klaarstaat voor zijn bondgenoten, dat op zijn minst een deuk in het imago van de Navo betekent en in een slechter scenario Poetin op ideeën brengt.
*Waarvan akte, maar onwaarschijnlijk vanwege Poetin kan niet eens ‘normaal’ denken vanwege zijn vastgeroeste dogma’s die gebaseerd zijn op zijn psychotische achtergrond.
https://fd.nl/politiek/1503080/het-maakt-voor-europa-veel-uit-wie-er-straks-in-het-witte-huis-komt