Tags

Van de hoorzittingen werd meer verwacht (Hoofdredactioneel commentaar, Opinie/Trouw, 27 juni 2024)

Zijn kiezers iets wijzer geworden van de hoorzittingen met de nieuwe bewindslieden van het kabinet-Schoof? Het spervuur aan vragen dat ze kregen was soms aardig, maar vaak ook venijnig. De afdronk is vooral dat het uitmondde in persoonlijke aanvallen, waartegen enkele bewindspersonen zich met moeite wisten te verweren. Of dat tot meer vertrouwen leidt in politici valt te betwijfelen.

*Bedoelde venijnigheid is alleszins verklaar en begrijpelijk, aangezien met name de nieuwe bewindslieden duidelijk te onderscheiden waren door hun herkomst: geroutineerde nieuwelingen zoals grote ambtelijke ervaring (NSC en VVD, nog los van defensie-ervaring van BBB’er Tuinman) die moeite hadden met de onverwachte uitkomst dat er binnen de coalitieonderhandelingen duidelijk te weinig is doorgevraagd over de rechtsstaat.

Oorzaak nummer 1 van de gerezen moeilijkheden met de diehards als Faber en Klever, die geen idee hadden hoe ze zich moesten manoeuvreren vanwege hun gebrek aan tegengas in hun eigen opgedane politieke gremia, het opvallende nadeel dat tijdens deze hoorzittingen zichtbaar was: nooit tegengas gekregen omdat PVV’ers toch nooit tot bestuursverantwoordelijkheden zouden worden geroepen. Deze uitslag van 22/11 was een overval op het gehele bestel.

De enige die zich perfect en overtuigend wist te handhaven was Fleur Agema, die soeverein was in haar optreden; vooral ook omdat zij een onbekend feit kon aanhalen: nog nooit termen als omvolking gebruikt en uit haar mond laten komen. Een uniek feit dat zo iemand ook binnen PVV-gelederen blijkt rond te lopen, want ook zij munt uit in fanatiek gedrag. Maar zij is daarmee de enige uitzondering die volkomen beheerst kan optreden. Met haar valt probleemloos samen te werken. De rest volgt opperhoofd Wilders blindelings. Agema zal als minister en vice-premier ook tot een verrassend goede bewindspersoon kunnen uitgroeien. Alle overigen uit die fractie zullen hun zelfbeheersing moeten blijven volhouden en dus breken er spannende tijden aan. Want hen hangt stuk voor stuk een motie van wantrouwen boven hun hoofd. Zoals ook geldt voor de Kamervoorzitter zelf die zich regelmatig in krampachtig rechtse formuleringen blijft uiten. Bijna een gespleten persoonlijkheidssyndroom.

‘Het was wel een sympathiek idee van D66, om bewindslieden vóór hun benoeming kennis te laten maken met de Kamer. Ze kunnen dan iets vertellen over hun achtergrond en ambities. Het geeft de beoogde bewindslieden ook de kans eventuele ‘vuiltjes’ zelf toe te lichten, volgens initiatiefnemer Joost Sneller (D66).

De kiezers hebben nu voor het zomerreces de nieuwe bewindslieden kunnen horen spreken. Maar hebben de hoorzittingen nog meer opgeleverd? De Kamer heeft zelf al de waarde uitgehold, omdat SP, CDA en ChristenUnie weigerden mee te doen, omdat zij vinden dat bewindslieden op hun daden beoordeeld moeten worden.

*Dit was inderdaad een blunder van formaat van de betrokken fracties, want al was op radio1 vanochtend vroeg te beluisteren dat er weinig publiek de hoorzittingen hebben gevolgd, maar ze hadden ongelijk omdat er heel veel over nagepraat zal kunnen worden. Het heeft ook veel opgeleverd over hoe het nu eigenlijk zit met het populisme en dat is zeker leerzaam geweest.

‘Daar zit wat in. We weten nu dat er straks deskundige en ondeskundige bewindspersonen in het kabinet-Schoof zitten. En de een gaat politiek slimmer met vragen en kritiek om dan de ander. Maar wat hun drijfveren zijn, of hun visie op hun terrein, bleef nog vaag.

*Een belangrijke uitkomst is ook dat met die nieuwelingen die nergens op voorbereid waren, een zware leerschool tegemoet zullen gaan en de ‘schrik’ er nu wel in zal zitten. Er is inderdaad sprake van veel ondeskundigheid die nu is binnengestroomd binnen met name PVV en BBB en dat geeft te denken. Want domweg de enige sector binnen de arbeidsmarkt zonder toetsing van deskundigheid. Armoe troef.

‘De nieuwe PVV-minister van economische zaken, Dirk Beljaarts, greep evenmin zijn kans om het ‘vuiltje’ op te helderen over zijn betrokkenheid bij het faillissement van een bedrijf. Slechts over het bezigen van de term ‘omvolking’ kwam wel meer duidelijkheid tijdens de hoorzittingen. Dat is een racistische complottheorie met wortels in de nazi-ideologie, die PVV’ers vol overtuiging uitdragen. De PVV-bewindslieden werden hierover stevig ondervraagd, en dat leidde tot groot ongemak bij coalitiegenoten VVD, NSC en BBB.

*Die betrokken Kamerleden kunnen ronduit als ‘onbenullen’ worden gekwalificeerd, een teken van een ernstig ziekteverschijnsel van dit huidige bestel.

‘Vrijdag nog weigerde beoogd PVV-minister Reinette Klever afstand van de term te nemen, omdat het volgens haar een ‘feitelijke demografische ontwikkeling‘ is. Na het weekend deed beoogd PVV-asielminister Marjolein Faber dat plotseling in haar hoorzitting wel; zij bleef wel ‘zorgen’ houden over ‘de demografische ontwikkelingen‘. Dit moet zeker niet als een grote koerswijziging worden gezien. Het is vooral een taalkundige truc, een sluier over extreemrechts gedachtegoed, om de angel uit deze hoorzittingen te halen. De discussie over ‘omvolking’ had beter gevoerd kunnen worden met het nieuwe kabinet, dat dinsdag pas aantreedt. Volgens het hoofdlijnenakkoord wordt immers terugdringing van migratie één van de kernpunten. Daarover valt genoeg te discussiëren.

* De discussie over ‘omvolking’ had beter gevoerd moeten – en dus niet ‘kunnen’ – worden met het oude kabinet, die alle kansen daartoe volledig heeft laten liggen. Een zware omissie van Rutte zelf.

‘De hoorzittingen voegden weinig toe aan het parlementaire proces. Ze hielpen ook niet het vertrouwen te herstellen. Maar dat was in deze gepolariseerde tijd misschien te veel gevraagd van deze constructie.

*Oneens zoals al aangegeven. Er dient vanaf nu veel sterker en krachtiger te worden opgetreden tegen populistische uit(lat)ingen, en ook worden vastgelegd wanneer daarvan in Kamerdebatten sprake is. Vrijheid van meningsuiting door bewindspersonen dient geheel herzien te worden.

https://krant.trouw.nl/titles/trouw/8321/publications/2209/pages/22/articles/2067288/23/2