Tags
Als ik Omtzigt was, zou ik niet gerust zijn op een paar snelle beloftes van Wilders, (Column Marli Huijer, Katern de Verdieping/Trouw, 4 december 2023)
Als ik Pieter Omtzigt was, zou ik nu al nachtenlang dromen dat ik op een kruispunt van wegen sta. Achter me zwaait Geert Wilders met zijn partijprogramma: ‘Schiet nou eens op, man!’ Maar alle wegen voor me liggen vol obstakels. Welke weg ik ook kies, ik weet dat ik zal struikelen. En dus probeer ik zo lang mogelijk alle opties open te houden.
Liefst zou ik eerst de geschiedenisboeken erbij halen. Hoe zat dat ook weer met Hitler, de democratisch gekozen leider van de NSDAP? Ging rijkspresident Hindenburg daar na vijf maanden onderhandelen ook niet overstag? We kennen de afloop, maar tijd om dat nog eens na te lezen is er niet.
Ook de BBB heeft haast. Opzij, opzij! Wat als Wilders daardoor premier wordt en zich ontpopt als een autoritaire leider? Formeel heeft een minister-president geen extra bevoegdheden, maar hij is wel het gezicht van de ministerraad. Wat als hij daaruit vooral het PVV-geluid laat horen? Of steeds PVV-wensen op de agenda zet?
Piekerend in mijn Enschedese bed stel ik mezelf gerust: reken maar dat de andere leden van de coalitie, en anders wel het parlement, de Eerste Kamer, onze onafhankelijke pers, de rechtsspraak en al die burgers die heel bewust niet op Wilders stemden, zo’n wending als in 1933 zullen voorkomen. Door hem kritisch te volgen en luidkeels te protesteren als hij oproept om de grenzen te sluiten, de Koran te verbieden, de klimaatplannen in de ijskast te zetten of internationale verdragen op te zeggen.
Het voorbeeld van Trump
Aan Trump is te zien hoe makkelijk een regeringsleider dit soort tegenstand kan bestrijden. Ook Wilders kiest vaak voor X, voorheen Twitter, als iets hem niet zint. Rechters ontslaan, zoals in Polen gebeurde, zal hier niet zo gauw lukken, maar bezuinigen op de publieke omroep, of de wetenschap en kunst onmondig maken, kan een Nederlandse regering wel degelijk.
De brief die Omtzigt vorige week aan verkenner Ronald Plasterk schreef, lijkt zo’n autoritair of ongrondwettelijk optreden door een nieuwe premier te willen voorkomen. De NSC gaat alleen met de PVV in zee als de coalitie de grondrechten waarborgt, de grenzen van de democratische rechtsstaat bewaakt en in woord en daad zoekt naar verbinding in de samenleving.
Maar wat is zo’n toezegging waard? Ik zou er niet gerust op zijn dat een paar snelle beloftes genoeg zijn om een eigengereid optreden door Wilders in de ministerraad of de Raad van Europa te voorkomen.
Zou het alleen al voor het gezicht naar buiten dan niet beter zijn om toch maar zelf premier te worden? Maar dan loopt de NSC het gevaar dat Wilders op een onverwacht moment zijn coalitiegenoten onderuithaalt. Of de hele coalitie opblaast en dan de NSC de schuld geeft. Zo ging het ook bij het kabinet-Rutte I, toen Wilders alleen maar gedoogpartner was.
Het beste kan Omtzigt daarom weigeren om met een partij als de PVV samen te werken. Dat heeft Rutte ook jarenlang met succes gedaan. Of is dat station al gepasseerd? Nu ‘nee’ zeggen kan, als de impasse voortduurt, op termijn weer tot nieuwe verkiezingen leiden, met een nog grotere verkiezingswinst voor Wilders in het verschiet.
Met schrik word ik wakker uit mijn identificatie met Omtzigt. Ik benijd hem niet. De verantwoordelijkheid op zijn schouders is immens. En de situatie is zo uniek, dat wat hij ook doet, de uitkomst ongewis zal zijn.
Gelukkig is Omtzigt, meer dan ik, een meester in het talmen en nadenken. Dat kan nu zeker geen kwaad.
AquariusPolitiek 