Tags

Krachtmeting over de kernwaarden (Wilma Kieskamp, vanuit Den Haag, Opinie/Trouw, 19 juni 2024)

Dilan Yesilgöz heeft haar eigen manier om de VVD-achterban gerust te stellen. Regeren met de PVV van Wilders leidt er echt niet toe dat de liberale kernwaarden als vrijheid, gelijkwaardigheid en verdraagzaamheid onder druk komen te staan, verzekerde ze onlangs een zaal vol VVD-leden. Bewust gebruikte ze een Ruttiaanse garantie om aan te geven dat zij er persoonlijk garant voor staat: “Ik voel dit tot diep in mijn vezels!“.

Ook vroeg Yesilgöz om enig geduld. Pas als de formatie voorbij is, kan de VVD-fractie echt ‘kleur gaan pakken’. Dat moet gaan gebeuren in de Tweede Kamer. Pas als het kabinet aantreedt, begint de echte krachtmeting over de kernwaarden. In de openbaarheid van de plenaire zaal. Met Yesilgöz als fractievoorzitter.

De wens is er om piketpalen te slaan, maar hoe lastig dit in de praktijk wordt voor de VVD – en ook voor NSC van Pieter Omtzigt – begint inmiddels pijnlijk duidelijk te worden. Het eerste voorproefje is er, inclusief de contouren van wat de strategie wordt van zowel Yesilgöz als Omtzigt. Alles wat er vorige week gebeurde toen Geert Wilders twee hardliners naar voren schoof als kandidaat-minister voor asiel, geeft een aardige indicatie.

De VVD, zo oogt het, zet in op de strategie om te markeren wat de verschillen zijn met de PVV. Afstand creëren, maar zonder er uiteindelijk een halszaak van te maken. Een stevig woord van afkeuring en dóór. Zo deed Yesilgöz het na de kandidatuur van PVV’er Marjolein Faber. Er werd afkeuring uitgesproken over Fabers ‘uitspraken en toon’. Maar een veto kwam er niet.

*De publieke opinie staat klaar om veto’s uit te gaan spreken!

De kans is groot dat markeren en doorgaan ook de benadering wordt in de Tweede Kamer. Wilders zoekt met zijn partij een hard PVV-geluid, blijkt uit de kandidaten die hij voordraagt. Maar wat heeft Yesilgöz voor hefboom? PVV-plannen wegstemmen? Dat is al snel een kabinetscrisis. Electoraal zal de VVD niet graag op asiel het kabinet laten vallen, wat Wilders armslag geeft.

*Die angsten dienen genegeerd te worden. Anders verovert Wilders dezelfde ruimte die hij de afgelopen bijna20 jaar voor zichzelf heeft opgeëist door gebrek aan weerstand van de HELE Kamer.

‘Bij Omtzigt is de strategie net anders. Hij zet voor 100 procent in op beteugelen via afspraken op papier. Telkens wijst hij op de handtekeningen onder het coalitiedocument over de rechtsstaat. Dat gaat vanzelf voorkomen dat PVV-ministers over de schreef gaan, voorspelde hij in Nieuwsuur. “En anders zal ik er wat van zeggen“.

*’Wat van zeggen’??? Stevige kritiek formuleren bedoelt hi,j omdat Wilders anders volkomen over je heen loopt, zoals tot op heden altijd gebeurde. Dat mag de Kamer niet meer op zichzelf laten afroepen.

‘Maar hoe? Naar de interruptiemicrofoon lopen over een uitspraak wordt niet de benadering, blijkt uit een uitleg van Omtzigt. Het criterium waar NSC de PVV op afrekent, is puur met welke voorstellen de PVV-ministers komen. De PVV heeft zich volgens Omtzigt al sinds januari volledig ‘gehouden’ aan de afspraken over de rechtsstaat. Want: “Er zijn geen voorstellen van parlementariërs gekomen die ermee in strijd zijn”. Hij noemde de commotie in de media over de benoeming van minister Faber ‘een ophefcyclus’.

*Neen, Pieter Omtzigt, het gaat niet alleen om de voorstellen, maar het gaat vooral om de toonzetting. Ieder verkeerd woordgebruik dient direct aanleiding te zijn om naar de microfoon te sprinten en de gebruikte formulering te weigeren en dus terug te nemen. Anders loopt het binnen de kortste keren weer verkeerd. Zoals een goed Kamervoorzitter behoort te doen: direct op de seconde ingrijpen. En juist dat punt is zowel twijfelachtig bij partijgenoot Martin Bosma, zoals het constant het probleem was bij Bergkamp in de vorige samenstelling. Dat werd een doorlopende puinhoop. Dat risico wordt nu door Bosma ‘genomen’; dezelfde dilemma’s als zijn voorgangster.

‘NSC zal vrijuit bekijken of de partij plannen van ministers kan steunen of niet. Of er in de praktijk echt zoveel vrijheid is, wordt de vraag. Ook hier geldt: een ‘nee’ is ook onder de nieuwe vorm van samenwerken al snel een kabinetscrisis. Precies zoals vorige week al gebeurde, met een crisisberaad nog voor het kabinet er zit.

*Bijna symbolisch hoe hij deze eenzijdige opvatting nu al huldigt. Snelheid wordt zijn troefkaart; een ‘sprintje trekken’.

https://krant.trouw.nl/titles/trouw/8321/publications/2202/pages/22/articles/2061953/23/2