Joost van Velzen– Trouw, 11 januari 2018
De grote voetbalclubs uit de grote landen nemen definitief afstand van de clubs uit kleine landen. Vooral de teams uit de Britse Premier League barsten van het geld. En de kloof wordt nog groter nu de televisierechten voor de Premier League weer onder de hamer gaan.
Het is bij voetbalclubs net als bij mensen: de rijken worden steeds rijker. Dat blijkt uit de ‘Football Finance 100’ een jaarlijks rapport dat de financiële positie van topvoetbalclubs meet en rangschikt. De lijst, opgesteld door internationaal voetbalplatform Soccerex, toont een onherstelbare kloof: de grote namen uit de grote voetballanden maken de dienst uit en nemen steeds verder afstand van de kleintjes, zoals Nederland.
De Engelse Premier League heerst op de lijst. In de toptien van Soccerex staan vijf Engelse clubs: Manchester City (1), Arsenal (2), Tottenham Hotspur (5), Manchester United (7) en Chelsea (9). De rest van de toptien heeft met het Chinese Guangzhou Evergrande (vierde) een vreemde eend in de bijt en bestaat verder uit Paris Saint Germain (3), Real Madrid (6), Juventus (8) en Bayern München (10).
“Opvallend vind ik de hoge positie van Arsenal”, zegt Ruud van der Knaap, manager voetbal bij sportmarketingbureau Triple Double. “Die gaan heel zorgvuldig met geld om en tellen minder snel torenhoge bedragen neer voor nieuwe spelers. Verder valt op dat Real Madrid en Barcelona (13) relatief laag staan. Dat komt onder meer doordat deze clubs geen rijke oliesjeik of Rus als eigenaar hebben en vermoedelijk doordat Soccerex ook de schulden van clubs meeneemt in de resultaten.”
Subjectief
Dat doet Deloitte, dat met de ‘Money League’ een vergelijkbare jaarlijst publiceert, anders. Op de Money League wordt alleen naar de omzet van clubs gekeken, waardoor de topposities op die lijst er anders uitzien.
Soccerex kijkt voor de rangschikking naar zaken als de geschatte waarde van spelers, onroerend goed ( stadions, gebouwen, sportcomplex) het eigen vermogen van de clubs op de bank, (potentiële) investeringen en schulden en de financiële positie van eigenaren.”
Van der Knaap: “Dat maakt de Football Finance 100 iets completer maar ook iets subjectiever, omdat niet exact is na te gaan wat nu precies de cash-positie is van clubeigenaren, die er vaak immers allerlei bedrijven naast hebben.”
Of het Chinese Guangzhou Evergrande, dat ineens met stip op 4 staat, een blijvertje is, moet worden bezien, omdat de Chinese autoriteiten hebben aangekondigd het extreme uitgavenpatroon van Chinese voetbalclubs aan banden te zullen leggen. “Het is afwachten of we die clubs nog in de top terugzien. Al zitten achter Guangzhou wel enorme Chinese bedrijven als Alibaba en Evergrande. Net zoals een concern als AEG (entertainmentconcern, red.) de reden is dat de Amerikaanse clubs het goed doen op deze lijst.”
Waar is Nederland?
Gelet op de geringe grootte van het land, de beperkte kracht van de competitie en het ontbreken van een rijke oliesjeik of gas-Rus, doet Ajax het in de Football Finance 100 nog niet eens zó slecht.
De Amsterdamse club staat op nummer 46 en de grote rivaal Feyenoord blijft ook nog binnenboord, op plaats 80. Maar PSV, dat in de afgelopen 25 jaar even vaak kampioen werd als Ajax en in diezelfde periode acht keer vaker dan Feyenoord, is in geen velden of wegen op de prestigieuze rangschikking te bekennen.
Dat komt volgens Van der Knaap óók doordat Soccerex niet alleen naar de begroting van clubs kijkt. “Want dan stond PSV , met een jaarbegroting van 70 miljoen euro, nog boven Feyenoord, dat jaarlijks 64 miljoen begroot . Naarmate je verder afdaalt op die lijst, zijn de verschillen bovendien nog maar klein. Toch is het wel zo dat Ajax en Feyenoord meer potentie hebben dan PSV.”
De Amsterdamse en Rotterdamse club hebben een grotere aanhang dan de trots van Eindhoven en omgeving met als gevolg dat er dus ook meer geld binnenkomt. Hoe groter het bereik van de club, hoe hoger de sponsorinkomsten. En ook de recettes.
Zo trekt Ajax gemiddeld bijna 50.000 toeschouwers bij de thuiswedstrijden terwijl PSV om de veertien dagen zo’n 33.500 fans over de vloer krijgt. Feyenoord zit met 47.500 supporters gemiddeld al heel lang aan de maximale capaciteit van De Kuip. De plannen om aan de oevers van de Maas een stadion te bouwen met 63.000 overdekte zitplaatsen, tekenen zich onder leiding van architect Rem Koolhaas langzaam maar zeker af.
Van der Knaap: “Met dat nieuwe stadion kan Feyenoord het financiële gat met Ajax en PSV dichten.” Maar de kloof die er gaapt tussen de Nederlandse top en de grote jongens op het voetbalwereldtoneel, de Manchester City’s en de Paris Saint Germains van deze wereld zogezegd, die is nooit meer te dichten.
Sterker: de Engelse, Spaanse, Duitse, Russische, Amerikaanse en Franse clubs zullen verder uitlopen. En dat heeft vooral te maken met het enorme verschil in mediawaarde. Kort door de bocht: het draait allemaal om de televisierechten.
En daarin is Engeland wereldkampioen. Door de deal die de Premier League sloot met tv-zender Sky en BT Sports konden de Engelse clubs de afgelopen seizoenen tussen de 1,8 en 2,8 miljard euro per jaar verdelen. Daarmee is de ‘armste’ club in de Premier League een stuk rijker dan de rijkste clubs in de kleine voetballanden.
Ajax, de best presterende Nederlandse club in Europa afgelopen seizoen, houdt daar dit jaar nog geen 10 miljoen euro tv-geld aan over. Feyenoord 8,8 miljoen en PSV 8,7 miljoen.
Kruimels vergeleken bij wat Engelse topclubs jaarlijks op de rekening gestort krijgen. Die doen het alleen voor bedragen van rond de 170 miljoen. Waarmee ze alleen al met televisiegeld veel meer binnenhengelen dan de complete begroting van Ajax ( 80 miljoen euro vorig jaar).
Clubs met een rijke historie en een grote internationale status, zoals Real Madrid, Barcelona, Bayern en Manchester United verdienen ook nog een flinke cent bij met de verkoop van shirts en deals met kledingsponsors – Nike maakt vanaf volgend seizoen bijvoorbeeld 150 miljoen euro per seizoen over aan FC Barcelona. Het salaris van Messi moet ergens vandaan komen.
Toch maakt merchandising niet het grote verschil. Het zijn de uitzendrechten die het hem doen.
De televisierechten voor de Engelse competitie gaan nu opnieuw onder de hamer – achter de schermen zijn partijen al aan het onderhandelen over de verschillende pakketten die er vrij komen voor de samenvattingen en live-wedstrijden vanaf 2019. Deze keer willen ook de webgiganten Amazon en Facebook meebieden.
Amazon denkt met het aanbieden van livestream-abonnementen voor wedstrijden uit Engeland meer klanten aan zich te binden. Dat zulke mediareuzen zich hebben gemeld, zal de prijs van de televisierechten voor de Premier League alleen maar opdrijven, waardoor de beide Manchesters, Chelsea, Liverpool, Arsenal, Tottenham, Everton en noem ze allemaal maar op nóg meer geld kunnen neertellen voor de beste spelers van de wereld.
En dan krijg je dus dat de best behoorlijke, maar niet geweldige verdediger Virgil van Dijk eventjes voor 84,5 miljoen euro verkast van Southampton naar Liverpool.
Van der Knaap: “Alleen als er op internationaal niveau een doorbraak komt over de verdeling van televisiegelden is het gat te dichten. Maar zoals het er nu voor staat is de rek er nog lang niet uit. De Premier League groeit gewoon veel harder dan onze eredivisie. Elk jaar komen er miljarden vrij voor de Britse clubs.”
De vraag is nu hoe de drie Nederlandse topclubs zich het beste kunnen opstellen in deze onomkeerbare situatie.“Ik denk”, zegt Ruud Koning, bijzonder hoogleraar Sporteconomie aan de Rijksuniversiteit Groningen, “dat Ajax, Feyenoord en PSV zich eerst eens moeten afvragen: waar willen we aan meedoen? Wat is ons speelveld? Nederlandse clubs, dat blijkt ook uit deze lijst, hebben maar zeer beperkte activa en het aantal suikerooms houdt hier ook niet over. Zeker de suikerooms die zo vermogend zijn als die van Paris Saint Germain, Chelsea en Manchester City. Bovendien hebben we een kleine thuismarkt en vergeet ook niet dat Nederland een kerkhof van mislukte sportzenders heeft.”
Realistisch
Volgens Koning moeten Nederlandse clubs eerst eens realistischer worden, door nu eens te accepteren dat een serieuze kans op succes in het miljardenbal van de Champions League er voor Ajax, Feyenoord en PSV niet inzit.
“Niet geforceerd proberen aan te haken dus, niet krampachtig vasthouden aan deelname aan die veel te dure competitie. Richt je op de Europa League of zet een alternatieve competitie op met andere kleine voetballanden, die in hetzelfde schuitje zitten. In het judo heb je gewichtsklassen, ik kan me zo voorstellen dat je een Europese competitie organiseert met budgetklassen.”
Zie bovendien ook de voordelen van het huidige krachtenveld, vindt Koning. Ook als voetbalfan: “Het toptalent vertrekt dan wel, maar het vermaak blijft, omdat we het allemaal op televisie kunnen zien. Suarez was niet te houden voor FC Groningen, maar we kunnen hem toch zien spelen bij Barcelona.”
Clubs hoeven eveneens niet sikkeneurig te zijn, denkt hij. Het Britse grootkapitaal levert Nederlandse clubs regelmatig iets op. Tottenham Hotspur spekte de kas van AZ al eens door 22 miljoen euro voor spits Vincent Janssen te betalen, Ajax werd weer een stuk rijker toen Everton met 28,5 miljoen over de brug kwam voor Davy Klaassen. “En de transfer van Virgil van Dijk van Southampton naar Liverpool levert FC Groningen toch ruim 8 ton op.”
Nederlandse clubs moeten vooral de lokale markt bedienen, denkt Koning. “En creatief zijn. Wordt de eerste competitie ter wereld voor spelers of toeschouwers met een VR-bril op, ik noem maar wat.”
De conclusie luidt dus dat de voetbalwereld een exacte afspiegeling vormt van het grote en kleine geld, de steenrijken en de armlastigen op deze aarde. Alleen geldt dat spiegelbeeld niet voor de landen waarin het voetbalgeld geconcentreerd is, het Verenigd Koninkrijk, want dat telt nog wel economisch-financieel mee in de mondiale top-10, maar in de middelmaat. De tv-rechten zijn door de Engelse competitie briljant aangepakt, zodat ze nu meer geld voor spelers kunnen aantrekken door de miljardairs van de wereld met hun olie- en gasbaronnen uit het Midden Oosten en Rusland.
https://www.trouw.nl/home/de-rijken-worden-rijker-ook-in-de-voetbalwereld~a202bc75/?utm_source=TR&utm_medium=email&utm_campaign=20180111|daily&utm_content=De%20voetbalkloof%20wordt%20steeds%20groter&utm_term=48723&utm_userid=&ctm_ctid=82c90ea0bb252bc34198a7d2a31284b4&m_i=1Dw1qf7VNncexYHCoKxBtD6auEk0i0jiayjKuEFEtNbU0nff9GOEltaaNLxeIpexQfvY8_PM%2BcNXmo%2BKDbpnFW8Nz4YDz
