Tags
Moet het vak economie verdwijnen? (Peter de Waard, De kwestie, Economie/de Volkskrant, 26 januari)
Het vakgebied slaagt er niet in zich van binnenuit te veranderen
# Twee belangrijke prikkels voor het economisch handelen van mensen zijn angst en hebzucht. Superbelegger Warren Buffett huldigt de stelling dat je moet kopen als mensen angstig zijn en verkopen als ze hebzuchtig zijn. Maar dat is gemakkelijker gezegd dan gedaan. Niemand weet wanneer angst of hebzucht de top bereiken. De menselijke psyche en kuddegedrag zijn onvoorspelbaar, zodat zelfs Buffett af en toe de mist in gaat.
Het Buffet-adagium ‘dat je moet kopen als mensen angstig zijn en verkopen als ze hebzuchtig zijn’, is natuurlijk schandelijk en te gek voor woorden. Want Buffet profiteert van de profijtelijke zwakte van de handelaar die speculeert op zwakten van de mens, die zijn bestaanszekerheid veilig wil stellen. Daardoor ontstaat ‘de’ misperceptie ofwel scheeftrekking van inkomensverhoudingen waardoor de economische handelsbewegingen niet meer lopen zoals ze normaal zouden moeten of zullen lopen. Buffet is daar steenrijk door geworden, zoals dat ook met Soros en soortgelijke namen het geval is. Allemaal witteboorden criminelen. Ook de steenrijke oprichters van Microsoft en Apple, door hun slimme en handige producten veel te duur te verkopen, zodat geld aan de algemene circulatie wordt onttrokken. Vandaar die 1% rijksten van de wereld etc… Er is gewoon simpelweg sprake van economische manipulatie, die binnen de materialistisch georiënteerde mensheid de gewoonste zaak van de wereld is, maar de mondiale samenleving wel blijvend op grote armoede zet, omdat de ontstane rijkdom geconcentreerd en opgepot wordt binnen die industriële topfiguren. De VS met hun lage belastingheffing voor de rijkste inwoners zijn wat dat betreft de meest primitieve beschaving die ooit bestaan heeft, omdat de menselijk kwaliteiten daar niet naar boven kunnen komen. Oorzaak: de ideologie van het kapitalisme en neoliberalisme, dat zich volledig focust op winstmarges. Meer geldschepping als enige norm. Dat betekent een nieuwe vorm van roverij en banditisme en er moeten dus weer nieuwe Robin Hood’s opstaan. De wereld is er helemaal niet op vooruitgegaan.
# De economische modellen zoals ze worden opgesteld door de centrale banken, OESO, IMF en CPB houden daarom ook geen rekening met die prikkels. Die streven naar een haast wiskundige zekerheid. Helaas zet dat de goegemeente veelvuldig op het verkeerde been.
Het gaat hier slechts om de wiskundige zekerheid van de handelselite, zonder dat het aspect van de rechtvaardige inkomensverhoudingen een rol speelt. Het oude ideaal en voorspelling dat iedereen meeprofiteert van de toenemende en toegenomen rijkdom en welvaart is de grootste fopspeen die ooit bestaan heeft, omdat die ‘hoop’ simpelweg niet opgaat. Het is de mythe van het neoliberalisme. De wereld zou al gered zijn als er mondiaal een wet wordt ingevoerd om rechtvaardigheid als norm te hanteren en niet de individuele bedrijfswinst.
Maar wat De Waard hier schrijft is precies mijn redenering, maar dan langs een geheel andere weg. Daarom kom ik ook op een andere conclusie uit: het vak economie moet niet verdwijnen, maar de koers van de economische wetenschap en beleidsstrategie van alle regeringen dient rechtvaardigheid en rechtvaardige samenlevingsverhoudingen te zijn en dan levert diezelfde wetenschap een voortreffelijke dienst aan de samenleving.
# Want centrale banken kunnen wel honderden miljarden nieuw geld in de economie pompen, als mensen angstig zijn gaan ze dat niet uitgeven. Ze sparen het op voor later. Angst is voor een groot deel het gevolg van onzekerheid. Als de pensioenen worden gekort, de zorg duurder wordt of de kinderen geen uitzicht meer hebben op een vaste baan gaan ouderen sparen. Dat doen ze om een appeltje voor de dorst te hebben of hun kinderen later via een schenking te helpen bij het opbouwen van een bestaan.
# Flexibilisering van de arbeidsmarkt is volgens de modellen van IMF, OESO en CPB een goede zaak, omdat ze een land internationaal concurrerender maakt. Dat betekent meer export en nieuwe banen. Maar de modellen houden er geen rekening mee dat deze hervorming ook tot onzekerheid leidt waardoor mensen de hand op de knip houden en minder uitgeven.
Wat hier staat is weer een voorbeeld van technocratentaal, aangezien al die nieuwe winsten en omzetten weer bij een beperkt aantal ‘have’s’ terechtkomt en daarmee heeft de samenleving er helemaal niets aan. Het wordt hooguit geïnvesteerd in nieuwe innovaties, en die winst komt in dezelfde zakken terecht. De wereld wordt daar niet rechtvaardiger door. De toekomst ligt dus in handen van het sleutelbegrip ‘rechtvaardigheid’. Daar dat het politieke debat om moeten draaien.
# De economische wetenschap gaat ervan uit dat mensen optimaal voordeel uit keuzes willen halen. Maar mensen kunnen ook handelen vanuit altruïstische motieven. Gedragseconomen proberen deze factoren in modellen te incorporeren. Ze combineren de modellen met voorspellingen van hoe het volk erop reageert. Economie wordt samengebracht met psychologie, sociologie en zelfs neurowetenschappen. Alleen stellen de resultaten tot nu toe teleur, deels omdat economen, als ware imperialisten, er alleen uitpikken wat in hun kraam te pas komt.
Altruïsme in de vorm van mecenassen bestaan alleen bij de gratie dat deze geslaagde zakenlieden misbruik hebben gemaakt van de zwakheid van de gemiddelde mens of consument. Dat is dus helemaal geen reden om trots op te zijn. Het is tevens het laatste taboe, zoals ook andere thema’s een laatste taboe zijn, zoals pedofilie. Maar nu gaat het om het taboe dat je door (toevallige?) aanleg en handigheid ‘stinkend’ rijk kunt worden en dat betekent dat het altijd ten koste gaat van de medemens, die producten veel te duur moet aanschaffen. Dat is en betekent dus letterlijk stinkende rijkdom. Ga daar maar eens over nadenken Buffett en Soros!
Het vakgebied slaagt er niet in zich van binnenuit te veranderen
# Bart Nooteboom, parttime hoogleraar aan de universiteit van Tilburg, schreef onlangs op de economensite Me Judice dat economie niet in staat is tot interdisciplinariteit. Daarom vallen de wetenschappers terug op de oude, ondeugdelijke modellen. Hij vindt dat het vak economie moet verdwijnen omdat het niet meer voldoet in de huidige tijd. ‘Als een systeem zich niet van binnenuit kan veranderen dan moet het weggevaagd worden door creatieve destructie van buitenaf’, zo stelt hij.
Helaas weet Nooteboom klaarblijkelijk niet een ander woord te bedenken dat die ‘interdisci-plinariteit’, terwijl hij eigenlijk ‘een interdisciplinaire attitude’ van de economische wetenschappers bedoelt. Maar al die ondeugdelijke modellen zijn alleen ontstaan omdat de (rechtse) economische wetenschap zich heeft laten leiden door de welvaartszucht van (generaties van) regeringen, die pretendeerden de welvaart van het volk te bevorderen en te verbeteren, terwijl die toenemende rijkdom het volk nooit heeft bereikt. Dat is de makke van beleidsdenken en –doeleinden. Kortom, de conclusie is dat het thema rechtvaardigheid binnen de economie nooit de plaats heeft gekregen die deze waarde verdient en dat de economen die achterstand, en zelfs stilstand, zelf moet herstellen.
# Een jonge generatie moet daarom totaal iets nieuws uitvinden. ‘Die zal zich misschien niet laten verstrikken in de oude dogmatiek.’ Ook als dit als onprofessioneel wordt gekwalificeerd, moeten ze zich daar niet door laten afschrikken. Kijk of deze prikkel aanslaat.
In deze blog is het niet de jonge generatie die iets nieuws voorstelt, maar de oudere jongere (of jongere oudere binnen de generatie van pensionado’s), die inventiever en creatiever is dan de jongere generaties zouden willen. Maar hun focus staat verkeerd en dan los je niets op.
