No-Deal-nachtmerrie; wat kan de EU nog doen? Hoe voorkomt EU een ramp voor Britten én zichzelf? (Christoph Schmidt, Katern de Verdieping/Trouw, 2-9-19)
Stelling: In een redelijk duidelijk overzicht tussen twee denkers-filosofen van Europese denktanks, die tegengestelde opvattingen huldigen, wordt het voor een krantlezer iets duidelijker hoe complex de No-Deal-brexit is. Bijna geen touw aan vast te knopen.
Maar wel nieuwe gezichtspunten, zoals de ‘protocollaire houding’ van Brussel (Donald Tusk/Michel Barnier, de onderhandelaar) en een niet genoemd ander aspect, namelijk het monisme (afwezigheid van dualisme in het VK) dat uitzonderlijk is in het moderne staatsrecht. Dat heeft tot gevolg – zoals Sophie in ’t Veld bij Boekestijn & De Wijk afgelopen zaterdag aangaf – dat de Britten niet geleerd hebben om samen te werken waartoe het dualisme noodzaakt en oplossingen te zoeken.
Dat is mijns inziens ook de oorzaak dat de Britse politiek clowns heeft voortgebracht zoals Boris Johnson (en anderen), waarmee geen land te bezeilen valt. Met die onzakelijke aanpak (de Britten denken alleen in eigen, persoonlijk belang, in plaats van algemeen belang) komt de EU dus geen stap verder.
Wel heeft Andrew Duff als oud-politicus van de Liberaal-Democraten gelijk als hij stelt dat Frans Timmermans beter voor de positie van Barnier geschikt zou zijn geweest, ware het niet dat hij dan helemaal overbelast was geweest. Met die aantekeningen zou het dus niet vreemd zijn als de nieuwe Commissie zich pragmatisch opstelt om rampen te voorkomen.
Er valt namelijk nog helemaal niets zinnigs te voorspellen over de uitkomst van brexit omdat de Britse politiek archaïsch is en dat is de enige onveranderlijke factor. Daarmee zal de Commissie rekening moeten houden. De tijd zal het leren want politieke wijsheid is de sleutel maar of politieke wijsheid wel echt bestaat is de grote vraag. Niemand die daarop het antwoord heeft, behalve dat de populisten uit obstinaatheid het op voorhand zullen ontkennen.
‘In het Britse Lagerhuis zal morgen een ongetwijfeld stormachtige brexitsessie plaatsvinden, terwijl Brussel machteloos toekijkt. Wat valt er nog te redden voor de EU? Twee ‘brexitologen’ doen hun verhaal: Pieter Cleppe neemt het op voor de Britten, terwijl Andrew Duff de EU verdedigt. Over één ding zijn ze het eens: een ‘no-dealbrexit’ wordt écht een nachtmerrie.
‘Nederland zou meer druk op Ierland kunnen uitoefenen’; PIETER CLEPPE’s oplossing: een tijdslimiet stellen aan de backstop
‘Ik vind de Britse kritiek terecht dat de Europese Unie te weinig flexibel is geweest in de brexit-onderhandelingen”, zegt Vlaming Pieter Cleppe. Hij verwoordt daarmee een minderheidsstandpunt in Brussel, waar de heersende mening toch is (kort door de bocht) dat die Britten rare, onbetrouwbare lui zijn en dat de EU een bewonderenswaardige eensgezindheid heeft getoond.
Te gemakkelijke kritiek.
‘Ik ben niet bang aangelegd, maar nu ben ik bang.’; ANDREW DUFFs oplossing: een veel langere overgangsperiode.
‘In Londen heeft men de betekenis van de artikel 50-procedure nog steeds niet helemaal begrepen”, zegt Andrew Duff. “Bij de brexit zal de EU-wetgeving niet meer van toepassing zijn op het Verenigd Koninkrijk. Met andere woorden: de EU trekt zich terug uit het Verenigd Koninkrijk, zoals de Romeinen dat deden in het jaar 410. Die waren het toen zat om de Britten nog langer te besturen en zeiden: we gaan naar huis. Dat is de historische analogie die het dichtst in de buurt komt van de brexit, al zijn de verschillen nog steeds enorm. Dit proces kent geen enkel precedent. Het Verenigd Koninkrijk is tot op het bot verdeeld, en ontzettend boos. Onderschat de politieke en sociale ontreddering niet die je nu ziet. Het land is in een staat van beroering.”
Duff, oud-Europarlementariër (1999-2014) voor de Britse, van oudsher EU-gezinde liberaal-democraten, spendeert nog steeds minstens de helft van zijn tijd in Brussel. Als voorzitter van het federalistische Europese netwerk de Spinelli-groep is hij in de EU-hoofdstad een scherpe, veelgelezen brexit-autoriteit.
De fouten van de EU
In Brussel heeft men vaak de mond vol van het politieke amateurisme in Londen, ook Duff, maar op de EU zal hij toch ook wel wat aan te merken hebben? “Grote fouten heeft de EU niet gemaakt. Maar het was wel een vergissing dat iemand als raadsvoorzitter Donald Tusk dit jaar geen campagne heeft gevoerd in het Verenigd Koninkrijk vóór de brexit-overeenkomst. En hoofdonderhandelaar Michel Barnier is heel protocollair geweest in zijn aanpak. Dat is zijn goed recht, zo is hij nu eenmaal, maar ik denk dat Frans Timmermans dat anders had aangepakt. Die voert betere campagnes. Misschien had de Europese Commissie hem moeten aanstellen in plaats van Barnier.
“Ik zou zelf veel meer nadruk hebben gelegd op de door Brussel en Londen gedeelde overlegstructuren die op het laatste moment aan het brexit-akkoord zijn toegevoegd. Daarmee hebben de Britten echt veel inspraak gekregen over de brexit-uitwerking, eigenlijk ongelooflijk dat de EU daartoe bereid is. Als Brit zou ik daar enorm over lopen opscheppen, en de Europese Commissie had ook veel duidelijker kunnen onderstrepen hoe veel Londen heeft binnengesleept.
“Het einde van het liedje is dat de EU door de brexit kleiner, zwakker en armer wordt. Wat binnen de EU nog op gang moet komen, is een haast forensische terugblik op het artikel 50-proces. Wat heeft gewerkt, wat niet, wat hebben we niet zien aankomen?”
Dit laatste is maar een kwestie van afwachten, met uitzondering van het feit dat alles in het verleden door de toenmalige Commissie verkeerd werd voorgespiegeld, zoals de wensdroom dat de EU als grootste markt ter wereld (500 miljoen Europeanen versus 327,2 miljoen Amerikanen) is. Maar dat verhoudingsgetal is een praktische illusie geweest omdat de wet van de grote getallen niet opgaat. De Amerikaanse economie is veel sterker dan de EU.
Vanwege de precedentloze situatie van deze brexit is het weliswaar afwachten wat de definitieve uitkomst zal worden, maar zakelijkheid kan wel worden afgedwongen. We kunnen clowns niet hun gang laten gaan want het circus kent een sluitingstijd.
https://krant.trouw.nl/titles/trouw/8321/publications/729/articles/962799/26/1